گفتن عایشه به مصطفی که بی مصلا نماز می کنی | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
گفتن عایشه به مصطفی که بی مصلا نماز می کنی | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر دوم ابیات 3424 تا 3435
نام حکایت : کرامات ابراهیم ادهم بر لب دریا
بخش : 7 از 14 ( گفتن عایشه به مصطفی که بی مصلا نماز می کنی )
خلاصه حکایت کرامات ابراهیم ادهم بر لب دریا
ابراهیم اَدهم ضمن سیر و سیاحت به لبِ دریایی رسید و آنجا نشست و به دوختن پاره هایِ خرقه اش مشغول شد . در این اثنا امیری که در سال های پیشین غلامِ او بود از آنجا گذر می کرد . همینکه چشمش به ابراهیم افتاد او را شناخت . ولی با کمالِ تعجب اثری از شاهزادگی و امارت در او نیافت . بلکه او را درویشی بی پیرایه و خاکسار یافت . پیشِ خود گفت : پس کو آن حکومت و …
متن کامل « حکایت کرامات ابراهیم ادهم بر لب دریا » را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .
متن کامل اشعار گفتن عایشه به مصطفی که بی مصلا نماز می کنی
ابیات 3424 الی 3435
3424) عایشه روزی به پیغمبر بگفت / یا رسول الله تو پیدا و نهفت
3425) هر کجا یابی نمازی می کنی / می دود در خانه ناپاک و دنی
3426) مُستحاضه و طفل و آلودۀ پلید / کرده مُستَعمَل به هر جا که رسید
3427) گفت پیغمبر که از بهرِ مِهان / حق نَجِس را پاک گرداند بدان
3428) سَجده گاهم را از آن رُو لطفِ حق / پاک گردانید تا هفتم طبق
3429) هان و هان ، ترکِ حسد کُن با شهان / وَرنه ، ابلیسی شوی اندر جهان
3430) کو اگر زهری خورَد ، شهدی شود / تو اگر شهدی خوری ، زهری بُوَد
3431) کو بَدَل گشت و ، بَدَل شد کارِ او / لطف گشت و ، نور شد هر نارِ او
3432) قوَّتِ حق بود مر بابیل را / ورنه مرغی چون کُشَد مر پیل را ؟
3433) لشکری را مرغکی چندی شکست / تا بدانی کآن صَلابت از حق است
3434) گر تو را وسواس آید زین قبیل / رَو بخوان تو سورۀ اصحابِ فیل
3435) ور کنی با او مِرا و همسری / کافرم دان گر تو ز ایشان سَر بَری
شرح و تفسیر گفتن عایشه به مصطفی که بی مصلا نماز می کنی
عایشه روزی به پیغمبر بگفت / یا رسول الله تو پیدا و نهفت
روزی عایشه به پیامبر (ص) گفت : ای رسول خدا تو در عیان و نهان . [ ادامه معنا در بیت بعد ]
مولانا این بخش جلیل را در تبیین ابیات اخیر آورده است . روزی عایشه با تعجّب به پیامبر (ص) می گوید : چگونه است که تو بی مصلی ( = محل اقامه نماز ) در هر خانه و هر جا نماز می کنی . مثلاََ در خانۀ طفل ناممیّز و زن مُستحاضه و غیره . پیامبر (ص) در پاسخ او فرماید : خداوند برای بندگان برگزیدۀ خود هر نَجِسی را طاهر می کند و سجده گاه ما را هم به کرمِ خود پاک گردانید تا هفتم طبقِ آسمان .
هر کجا یابی نمازی می کنی / می دود در خانه ناپاک و دنی
هر جا را پیدا می کنی در آن نماز می گزاری ، در حالی که آدم های نجس و ناپاک در خانه رفت و آمد می کنند .
مُستحاضه و طفل و آلودۀ پلید / کرده مُستَعمَل به هر جا که رسید
زنان مُستحاضه و کودکان و افراد آلوده و نجس به هر جا درآیند آنجا را نجس می کنند . [ مُستحاضه = شرح بیت 1797 دفتر دوم ]
گفت پیغمبر که از بهرِ مِهان / حق نَجِس را پاک گرداند بدان
پیامبر فرمود : بدان که حق تعالی برای بزرگان و مردان الهی ، هر پلیدی را پاک کرده است . [ مِهان = بزرگان ، جمع مِه ]
سَجده گاهم را از آن رُو لطفِ حق / پاک گردانید تا هفتم طبق
از اینرو حق تعالی سجده گاهِ مرا تا طبقۀ هفتم آسمان پاک کرده است . [ اشاره است به حدیث « همۀ زمین برای من ، سجده گاه و پاک و پاک کننده قرار داده شده است » این حدیث از ابوهریره نقل شده است . ( احادیث مثنوی ، ص 69 ) ]
هان و هان ، ترکِ حسد کُن با شهان / وَرنه ، ابلیسی شوی اندر جهان
بهوش باش و بهوش باش که با شاهان حقیقی ( اولیاء الله ) حسادت نورزی و اِلّا تو نیز در این دنیا به ابلیسی تبدیل خواهی شد .
کو اگر زهری خورَد ، شهدی شود / تو اگر شهدی خوری ، زهری بُوَد
زیرا اگر یکی از اولیاء الله زهر بخورد ، آن زهر تبدیل به عسل می شود . در حالی که اگر تو عسل بخوری ، آن عسل برای تو زهر می شود . [ عارف اگر بهره ای از دنیا ببرد ، دنیا روحِ او را تباه نمی سازد . در حالی که اهلِ دنیا در بهره های دنیوی غرق می شوند و خود را می بازند . [ توضیح بیشتر در شرح ابیات 1603 تا 1605 دفتر اوّل ]
کو بَدَل گشت و ، بَدَل شد کارِ او / لطف گشت و ، نور شد هر نارِ او
وضع و حال او دگرگون شد . او عین لطف شد و هر یک از آتش های نَفسِ او به نورِ معرفت تبدیل گردید .
قوَّتِ حق بود مر بابیل را / ورنه مرغی چون کُشَد مر پیل را ؟
مثلاََ پرندگان ابابیل از نیروی الهی برخوردار بودند و اِلّا یک مشت مرغِ ضعیف چگونه می توانند فیل ها را از پا درآورند ؟ [ ابابیل = شرح بیت 1314 دفتر اوّل ]
لشکری را مرغکی چندی شکست / تا بدانی کآن صَلابت از حق است
مثلاََ لشکر نیرومندی را یک مشت مرغ در هم شکست تا این مطلب را دریابی که آن قدرت و صلابت از جانبِ حق تعالی است .
گر تو را وسواس آید زین قبیل / رَو بخوان تو سورۀ اصحابِ فیل
هر گاه چنین وسوسه هایی برای تو پدید می آید . برو سورۀ فیل را تلاوت کن . [ شرح این سوره در شرح بیت 1314 دفتر اوّل آمده است . ]
ور کنی با او مِرا و همسری / کافرم دان گر تو ز ایشان سَر بَری
و اگر با او یعنی با ولیّ حق بستیزی و خود را با او برابر شماری ، کافرم اگر بتوانی جانِ سالم بدر بری . [ حکایت بعدی « کشیدن موش ، مهار شتر را » در تبیین این موضوع است که نباید نسبت به اولیاء الله اسائۀ ادب کرد و از فروتنی و تواضع آنان سوء استفاده نمود . چه گاهی برای تنبیه و تأدیب و رفع خودبینی نابخردان سرمست ، قهر و صولت خود را نشان می دهند . ]
دکلمه گفتن عایشه به مصطفی که بی مصلا نماز می کنی
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر دوم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات