غزل شماره 108 دیوان خواجه حافظ شیرازی | شرح و تفسیر

غزل شماره 108 دیوان خواجه حافظ شیرازی | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان

غزل شماره 108 دیوان خواجه حافظ شیرازی | شرح و تفسیر

شاعر : شمس الدین محمد حافظ شیرازی

کتاب : دیوان اشعار

قالب شعر : غزل

آدرس شعر : غزل شماره 108 دیوان خواجه حافظ شیرازی

دیوان حافظ شیرازی

متن کامل ابیات غزل شماره 108 دیوان خواجه حافظ شیرازی

ابیات 1 الی 5

1) خسروا گوی فلک در خَمِ چوگانِ تو باد / ساحتِ کون و مکان عرصۀ میدان تو باد

2) زلفِ خاتونِ ظفر شیفتۀ پرچمِ توست / دیدۀ فتح ابد عاشقِ جولانِ تو باد

3) ای که انشاء عطارد صفتِ شوکتِ توست / عقلِ کُل چاکرِ طغرا کِشِ دیوانِ تو باد

4) طیرۀ جلوۀ طوبی قدِ چون سروِ تو شد / غیرتِ خُلدِ برین ساحتِ بستانِ تو باد

5) نه به تنها حیوانات و نباتات و جماد / هر چه در عالَمِ امرست به فرمانِ تو باد

شرح و تفسیر غزل شماره 108 دیوان خواجه حافظ شیرازی

خسروا گوی فلک در خَمِ چوگانِ تو باد / ساحتِ کون و مکان عرصۀ میدان تو باد


ای پادشاه گوی فلک در خَمِ چوگانِ تو باشد یعنی حق تعالی به تو قدرت و عظمتی دهد که مافوقِ تصور باشد یعنی قدرت و عظمتِ خارق العاده دهد . [ شهریارا ، گوی گردون دستخوش و سرگردان چوگان فرمانِ تو و پهنۀ گشاده جهان هستی جولانگه تو باد ( شرح دکتر خطیب رهبر ) . گوی فلک = گوی گردون / ساحت کون و مکان = سراسر روی زمین ]

زلفِ خاتونِ ظفر شیفتۀ پرچمِ توست / دیدۀ فتح ابد عاشقِ جولانِ تو باد


گیسوی ملکۀ پیروزی عاشق پرچم درفش توست و چشم فتح و گشایش جاودانی دلباختۀ تاخت و تاز تو باد . خلاصه بهر سوی که جنبش کنی و روی آوری فتح و پیروزی هوادارِ تو باشد . ( شرح دکتر خطیب رهبر ) [ شیفته = دیوانه و حیران ]

ای که انشاء عطارد صفتِ شوکتِ توست / عقلِ کُل چاکرِ طغرا کِشِ دیوانِ تو باد


ای شاهی که انشاء عطارد صفت شوکتِ توست یعنی عطارد که نویسندۀ فلک است شوکت و عظمت تو را وصف می کند و عقل کُل خدمتکارِ طغراکشِ تو باشد . [ طغراکش = نگارنده طغرا یا نشانِ ویژه پادشاهی بر فرمانها / چاکر = خدمتکار / عطارد = یکی از هفت سیاره معروف که به فارسی آن را تیر نامند و آن را دبیر فلک خوانده اند ]

طیرۀ جلوۀ طوبی قدِ چون سروِ تو شد / غیرتِ خُلدِ برین ساحتِ بستانِ تو باد


قدِ چون سروِ تو باعثِ خشمِ جلوه طوبی گشت یعنی وقتی طوبی قدِ چون سروِ تو را دید که با ناز می خرامد از حسادت به خشم آمد و غضبناک شد و پهنۀ گشادۀ گلستان تو مایه رشک بهشت اعلی باد . [ طوبی = درخت بهشتی / طیره = سبکی و خفت / خلد برین = بهشت اعلی ]

نه به تنها حیوانات و نباتات و جماد / هر چه در عالَمِ امرست به فرمانِ تو باد


نه تنها حیوانات و نباتات و جمادات بلکه هر چه هم در عالمِ ملکوت است مطیع فرمان تو باشد . یعنی نه تنها همۀ موجودات زمینی ، بلکه آنچه در عالم ملکوت نیز هست مطیع فرمان تو باشد . – عالم امر منظور عالمِ ملکوت است که در مقابل عالم خلق یا عالمِ مادی آمده است که از آن به « حیوانات و نباتات و جماد » تعبیر شده است . با توجه به اینکه این بیت خطاب به شاه منصور می باشد لذا ظاهراََ غلوی شده است که خلافِ ادبِ شرعی است .

شرح و تفسیر غزل 107                     شرح و تفسیر غزل 109

بخش خالی. برای افزودن محتوا صفحه را ویرایش کنید.

دکلمه غزل شماره 108 دیوان خواجه حافظ شیرازی

خلاصه زندگینامه شمس الدین محمد حافظ شیرازی

به اتفاق تذکره نویسان لقب اصلی او شمس الدین است و آن از بیت ذیل که از قطعه در تاریخ وفات اوست برمی آید :

به سوی جنت اعلی روان شد / فرید عهد ، شمس الدین محمد

نویسنده مقدمۀ دیوان حافظ او را «شمس الملة و الدین» یاد کرده و یکی از دیوانهای چاپی حافظ «شمس الدین والدنیا» نوشته ، بدیهی است که لقب او همان شمس الدین بوده و «ملت» و «دنیا» زائد است .

پس از وفات او اهلِ ذوق و عرفان وی را با القاب ذیل خوانده و ستوده اند .

بلبل شیراز ، لسان الغیب ، خواجۀ عرفان ، خواجه شیراز ، ترجمان الحقیقت ، کاشف الحقایق ، ترجمان الاسرار ، مجذوب سالک ، ترجمان السان و غیره . نام وی به اتفاق همه صاحبان تذکره ، محمد است و آن از بیت ذیل که از قطعه در تاریخ وفات اوست ، تایید می شود .

یگانه سعدی ثانی ، محمدِ حافظ / از این سراچه فانی به دارِ راحت رفت

تخلص خواجه ، حافظ است . و …

متن کامل زندگینامه شمس الدین محمد حافظ شیرازی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

خلاصه معرفی کتاب دیوان اشعار شمس الدین محمد حافظ شیرازی

متن کامل معرفی جامع کتاب دیوان اشعار حافظ شیرازی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

منابع و مراجع :

  1. شرح سودی بر حافظ – جلد دوم – ترجمۀ عصمت ستارزاده – انتشارات نگاه

Tags:
اولین نفری باشید که نظرتان را ثبت می کنید

ارسال پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

تماس با دیدارجان

لطفا نظرات ، انتقادات و پیشنهادات خود را ارسال فرمایید.

درحال ارسال

وارد شوید

اطلاعات خود را فراموش کرده اید؟