غزل شماره 104 دیوان خواجه حافظ شیرازی | شرح و تفسیر

همایِ زلفِ شاهین شهپرت را / دلِ شاهانِ عالَم زیرِ پَر باد

دلِ شاهان عالَم زیرِ پرِ همایِ زلفِ شاهین شهپرت باد یعنی تمام شاهان عالم در سایه حمایت تو مطیعِ فرمانت باشند . ( همای زلف = گیسوی تو که سایه اش چون سایه هما فرخندگی و میمنت می بخشد / همای = مرغ معروف به سعادت / شاهین = مرغی بی نهایت قوی و چالاک ) [ دل فرمانروایان جهان ، فرمان پذیر و در پناهِ گیسوی تو باد که از بلند پروازی گویی شاهپرِ شاهین بر خود بسته است ( شرح دکتر خطیب رهبر ) ]

کسی کو بستۀ زلفت نباشد / چو زلفت درهم و زیر و زبر باد

کسی که گرفتار زلفت نباشد . چون زلفت پریشان و آشفته گردد یعنی هر آن کسی که به تو علاقه نرسانده و دلش را در عقدِ محبت تو قرار نداده است ، پریشان حال و مشوش بال گردد .

دلی کو عاشقِ رویت نباشد / همیشه غرقه در خونِ جگر باد

آن کسی که عاشقِ رویت نشود یعنی به تو تعلق و تعشق نداشته باشد ، دائماََ غرقِ در خونِ جگر گردد .

بتا چون غمزه ات ناوک فشاند / دلِ مجروحِ من پیشش سپر باد

ای بت وقتی که غمزه ات تیر می اندازد . دلِ مجروحِ من در برابرِ تیرش سپر باشد . یعنی تیرهای غمزه ات فقط به دلِ مجروحِ من اصابت کند و نصیب دیگران نشود . [ بتا = ای بت ]

چو لعلِ شکرینت بوسه بخشد / مذاقِ جانِ من زو پُر شکر باد

وقتی لبِ لعلِ چون شکرت بوسه بخشد ، مذاقِ جانِ من از لعلِ شکرینِ تو پر شکر گردد یعنی بوسۀ لبِ شکرین تو برایم میسر گردد و نصیبم شود .

مرا از تست هر دم تازه عشقی / ترا هر ساعتی حُسنی دگر باد

هر دم و هر نفس به تو عشقِ تازه پیدا می کنم یعنی هر دم مهر و محبتم به تو تازه تر می شود . و تو هم هر ساعتی حُسنِ تازه تری پیدا می کنی یعنی زیباتر از زیبا می شوی . خلاصه همنطور که عشق و محبتِ من هر آن زیاد می شود ، حُسن و جمالِ تو هم کمال می یابد .

به جان مشتاقِ رویِ تست حافظ / ترا در حالِ مشتاقان نظر باد

حافظ از دل و جان مشتاقِ روی توست . خدا کند که به حالِ مشتاقان نظری داشته باشی . یعنی به حالِ حافظ نظری بیفکنی . [ خواجه برای شخصِ خود دعا کرده است ]

شرح و تفسیر غزل 103                        شرح و تفسیر غزل 105