شرح و تفسیر باز ترجیح نهادن نخچیران ، توکل را بر جهد

شرح و تفسیر باز ترجیح نهادن نخچیران ، توکل را بر جهد در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان

شرح و تفسیر باز ترجیح نهادن نخچیران ، توکل را بر جهد

شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی

کتاب : مثنوی معنوی

قالب شعر : مثنوی

آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر اول ابیات 948 تا 955

نام حکایت : نخچیران و شیر

بخش : 7 از 34

مثنوی معنوی مولوی
داستان و حکایت

آورده اند در مرغزاری خوش که نسیم آن ، بوی بهشت را معطر کرده بود و عکس آن روی فلک را منور گردانیده ، از هر شاخی هزار ستاره تابان و در هر ستاره ای سپهر حیران …. و وحوش بسیار به سبب چراخور و آب در خصب نعمت بودند ، لیکن به مجاورت شیر ، آن همه نعمت و آسایش منقص بود . روزی جمع شدند و به نزدیک شیر رفتند و گفتند : تو هر روز پس از رنج بسیار و مشقت فراوان از ما یکی شکار می کنی و ما پیوسته در بیم و هراسیم و تو در رنج و تلاش ، اکنون چیزی اندایشیده ایم که تو را از آن فراغت و …

متن کامل حکایت نخچیران و شیر را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

متن کامل ابیات 948 الی 955

948) جمله با وی بانگ ها برداشتند / کان حریصان که سبب ها کاشتند

949) صد هزار اندر هزار از مرد و زن / پس چرا محروم ماندند از زمن ؟

950) صد هزاران قرن ز آغاز جهان / همچو اژدرها ، گشاده صد دهان

951) مکرها کردند آن دانا گروه / که ز بن ، برکنده شد آن مکر ، کوه

952) کرد وصف مکرهاشان ذوالجلال / لتزول منه اقلال الجبال

953) جز که آن قسمت که رفت اندر ازل / روی ننمود از شکار و از عمل

954) جمله افتادند از تدبیر و کار / ماند کار و حکم های کردگار

955) کسب ، جز نامی مدان ای نامدار / جهد ، جز وهمی مپندار ای عیار

شرح و تفسیر باز ترجیح نهادن نخچیران ، توکل را بر جهد

جمله با وی بانگ ها برداشتند / کان حریصان که سبب ها کاشتند


همه نخچیران که مشرب جبر داشتند در رد استدلالات شیر که مشرب اختیار داشت با صدای بلند گفتند : آن آزمندانی که در امور دنیوی این همه به علل و اسباب متوسل شدند و سعی و تلاش کردند .

صد هزار اندر هزار از مرد و زن / پس چرا محروم ماندند از زمن ؟


در ادامه بیت قبل ، پس چرا صدها هزار تن از مردان و زنان از منافع و بهره های روزگار ناکام مانده اند . [ به نوعی این سوال از شیر است که چرا تو با این همه سعی و عمل و یال و کوپال همیشه گرسنه ای و آواره دشت ها و صحراها ؟ ]

صد هزاران قرن ز آغاز جهان / همچو اژدرها ، گشاده صد دهان


از آغاز عمر دنیا تا کنون صدها هزار قرن سپری شده و آزمندان همچون اژدها دهان حرص گشوده اند .

مکرها کردند آن دانا گروه / که ز بن ، برکنده شد آن مکر ، کوه


آزمندان زیرکسار برای رسیدن به مطلوب خویش مکرها بکار بستند . مکرهایی که از حیث قدرت و تاثیر ، کوههای عظیم را از جای بر می انداخت .

کرد وصف مکرهاشان ذوالجلال / لتزول منه اقلال الجبال


خداوندی که جلیل و شکوهمند است نیرنگ آنان را چنین وصف کرده است “ستیغ کوهها از نیرنگ آنان به رفتار آید” . [ مصراع دوم مقتبس از آیه 46 سوره ابراهیم است . ” و نیرنگ خود بکار بستند و حال آنکه همه نیرنگ هاشان به نزد خداست . گرچه کوهها از آن به رفتار آیند ” ]

جز که آن قسمت که رفت اندر ازل / روی ننمود از شکار و از عمل


ولی از شکار و تلاش و جهد آنان چیزی حاصل نیامد مگر آن قسمت که در روز ازل برای آنان مقدر شده بود . [ بیت فوق اشاره دارد به قسمتی از آیه 32 سوره زخرف . ” … ما قسمت کردیم معاش بندگان را در زندگی دنیا ” ]

جمله افتادند از تدبیر و کار / ماند کار و حکم های کردگار


مردم جملگی از تدبیر و کار و تلاش درمانده شدند و فقط کار و فرمان خدا بود که بر همه چیز غلبه داشت و جهد و تلاش آنان بی فایده ماند .

کسب ، جز نامی مدان ای نامدار / جهد ، حز وهمی مپندار ای عیار


پس ای نام آور ، کسب و عمل را چیزی جز یک نام به حساب میاور زیرا کسب هیچ تاثیری در مقدرات الهی ندارد و آنرا تغییر ندهد . و ای جوانمرد ، تلاش را وهم و گمانی بیش مپندار .

– تا اینجا نخچیران جبری مشرب ، دلائلی آوردند تا اثبات کنند که تقدیر حق بر تدبیر عبد غالب می آید و آنچه قرار است رخ دهد و. رخ می دهد و آدمی نباید بیهوده و خام اندیشانه سودای کاری کند . چه همه اراده ها و خواسته های بشر ، مقهور خواست حضرت حق است .

مولانا برای بسط مقصود نخچیران حکایت نگریستن عزرائیل بر مردی و گریختن آن مرد در سرای سلیمان را آورده است که در بخش بعدی به شرح و تفسیر ابیات آن می پردازیم .

دکلمه باز ترجیح نهادن نخچیران ، توکل را بر جهد

دکلمه باز ترجیح نهادن نخچیران ، توکل را بر جهد

زنگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی

سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین  خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …

متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی

مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …

متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

منابع و مراجع :

  1. شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر اول – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات

Tags:
4s یادداشت ها
  1. صنعتی شریف 4 سال پیش

    بهترین وبسایتی که تاحالا دیدم.ازتون متشکرم

  2. skinhair.ir 4 سال پیش

    عاشق این وبسایت شدم من.عالی
    هستید شما

  3. draghamohammadpour.com 4 سال پیش

    اقا خیلی وبسایتتون عالیه

  4. www.ahvazdev.ir 3 سال پیش

    مطلب بسیار خوبی بود.ممنون

ارسال پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

تماس با دیدارجان

لطفا نظرات ، انتقادات و پیشنهادات خود را ارسال فرمایید.

درحال ارسال

وارد شوید

اطلاعات خود را فراموش کرده اید؟