نایبِ من باش در قسمت گری / تا پدید آید که تو چه گوهری ؟

در تقسیم ، تو جانشین من باش تا گوهر و اصلِ ذاتت ، شناخته و معلوم گردد که تو چه اصل و خمیرمایه ای داری . [ زیرا جوهر افراد صفت آنان است . آیا دادگر است یا ستمگر ؟ ]

گفت : ای شه ، گاوِ وحشی ، بخشِ توست / آن بزرگ و تو بزرگ و زَفت و چُست

گرگ گفت : ای شاه و ای سلطانِ جنگل ، گاوِ وحشی ، قسمتِ تو باشد . زیرا گاوِ وحشی بزرگ است و تو نیز بزرگ و سترگ و چالاکی . [ زَفت = بزرگ و ستبر . چُست = چالاک ]  

بُز مرا ، که بُز میانه است و وسط / روبَها ، خرگوش بِستان بی غلط

ولی این بُز هم سهمِ من باشد که اندامی میانه و متوسط دارد . از اینرو مناسبت حالِ من است و ای روباه ، قسمتِ تو نیز همین خرگوش است . آن را بگیر بی آنکه خطایی مرتکب شوی . [ بِستان = از مصدر ستاندن به معنی گرفتن ]

شیر گفت : ای گرگ چُون گفتی ؟ بگو / چون که من باشم ، تو گویی ما و تو ؟

شیر به گرگ گفت : ای گرگ چه گفتی ؟ یک بار دیگر حرفت را تکرار کن ؟ یعنی با چه گستاخی و جُراَتی این گونه حرف زدی ؟ بگو ببینم در جایی که من جضور داشته باشم تو با چه جراَتی اظهار وجود می کنی و از خودبینی و «مایی» و «تویی» حرف می زنی .

گرگ ، خود چه سگ بُوَد کو خویش دید / پیشِ چون من ، شیرِ بی مِثل و نَدید ؟

گرگ چه سگی است که در حضور شیری مانند من که بی مانند و نظیر هست اظهار وجود کند . [ نَدید = نظیر و مانند ]

گفت : پیش آ ، ای خری کو خود بدید / پیشش آمد ، پنجه زد او را درید

شیر به گرگ گفت : پیش بیا ای خری که خودپسندی داری و برای خود ، «من بودن» قائلی . وقتی که گرگ جلوی شیر رفت . شیر پنجه بر او زد و هلاکش نمود .

چون ندیدش مغزِ تدبیرِ رشید / در سیاست پوستش از سر کشید

برای این جهت شیر ، گرگ را از هم درید که گرگ فاقد عقل و تدبیر درست و کامل بود . پس به عنوان مجازات او ، پوست از سرش کَند یعنی هلاکش نمود . [ رشید = دارای رضد ، کامل . سیاست = مجازات ، کیفر ]

گفت : چون دیدِ مَنَت از خود نَبُرد / این چنین جان را بباید زار مُرد

شیر به گرگ گفت : چون وجود مرا دیدی و این وجود قاهرِ من ، تو را از وجود موهوم و مجازی ات فانی نکرد . پس باید این چنین جان ، با زاری بمیرد و به فنا واصل شود .

چون نبودی فانی اندر پیشِ من / فضل آمد مر تو را گردن زدن

چون که در محضر من فانی نشدی و از موجودیت عاریتی و اضافی ات دست نشستی . لذا فضل من چنین اقتضا کرد که گردن تو را بزنم و تو را از تشخصّ مجازی ات رها سازم .

کُلُ شیءِِ هالِکُ جز وجهِ او / چون نه ای در وجهِ او ، هستی مجو

همه چیز روی به فنا می گذارد مگر ذات خدا و تا وقتی که وجود خود را در هستی خدا فانی نکرده ای بقا و هستی نباید بخواهی . زیرا در اینجا هستی در نیستی و فانی شدن است . [ در آخر سوره قصص آمده است « همه چیز رهسپار سرای نیستی است مگر ذات او » ]

هر که اندر وجهِ ما باشد فنا / کُلُ شیءِِ هالِکُ نَبوَد جزا

هر کس و هر چه که در ذات ما فانی شود . مشمول این قاعده کُلّی قرار نمی گیرد که ، همه چیز به نیستی می رود . [ زیرا هر که فانی در حق شود . در واقع باقی می گردد و فنایی نمی یابد .]

وجه الله = رجوع شود شرح بیت 1397 همین دفتر

زآنکه در اِلّاست او از لا گذشت / هر که در اِلّاست او فانی نگشت

هر کس که از قلمرو لا ( نیست شدن وجود موهوم و ظلّی و اضافی ) بگذرد . یعنی به مقام فنا برسد وارد مرتبه الّا ( بقای بعد از فنا یعنی همان هستی حقیقی ) می گردد و هر که به این مرتبه شریف برسد . دیگر فنا او را فرو نمی گیرد زیرا به هستی محض رسیده است .

هر که او بر در ، من و ما می زند / رَدِ باب است او و بر لا می تند

هر کس که بر درِ خانه خدا برسد و دَم از «من» و «ما» بزند . آن شخص مردود درگاه الهی خواهد بود و مقهور نیستی می گردد . [ ابیات فوق که از زبان شیر گفته شد . در حقیقت سخنان شیر بیشه هستی یعنی حضرت پروردگار است . سالک تا وجودِ مجازی خود را نفی نکند و از خود بینی و انانیت نگذرد . همچنان در کمند هستی های مجازی و کادب است . این چنین کسی هر چند که گمان بر موجودیت خود دارد ولی واقعاََ نیست و معدوم است . و چون هستی مجازی خود را نفی کرد . هر چند که ظاهر آن فنا و معدومیت است اما در باطن بقا و حیات است . زیرا فنا آخرین مرحله سیر و سلوک است ]  داستان بعدی در ادامه همین مطلب آمده است .

تا به جاروبِ لا نروبی راه / نرسی در سرایِ الّاالله