هجوم لشکر مصر به موصل بهرِ گرفتن کنیزک | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
هجوم لشکر مصر به موصل بهرِ گرفتن کنیزک | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر پنجم ابیات 3831 تا 3847
نام حکایت : حکایت خلیفۀ مصر و فرستادن امیری با سپاه به جنگ موصل
بخش : 1 از 9 ( هجوم لشکر مصر به موصل بهرِ گرفتن کنیزک )
حکایت خلیفۀ مصر و فرستادن امیری با سپاه به جنگ موصل
یکی از جواسیس برای خلیفۀ مصر خبر آورد که شاهِ موصل کنیزکی بس زیبا دارد که در دنیا نظیر ندارد . خلیفه فوراََ پهلوانی را همراه سپاهی گران به سوی موصل فرستاد تا کنیزک را نزدِ او آورد . پهلوان ، شهر موصل را محاصره کرد و یک هفته آن را در هم کوبید تا بالاخره شاه موصل از درِ تسلیم درآمد و به پهلوان پیغام داد که هر چه خواهی به تو دهم .پهلوان گفت خلیفۀ مصر فلان کنیزک را از تو خواسته است . شاه موصل بلافاصله کنیزک را بدو سپرد و غائله فیصله یافت …
متن کامل ” حکایت خلیفۀ مصر و فرستادن امیری با سپاه به جنگ موصل “ را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
متن کامل ابیات هجوم لشکر مصر به موصل بهرِ گرفتن کنیزک
ابیات 3831 الی 3847
3831) مر خلیفۀ مصر را غمّاز گفت / که شَهِ موصل به حوری گشت جفت
3832) یک کنیزک دارد او اندر کنار / که به عالَم نیست مانندش نگار
3833) در بیان نآید ، که حُسنش بی حد است / نقشِ او اینست کاندر کاغذ است
3834) نقش در کاغذ چو دید آن کیقباد / خیره گشت و جام از دستش فتاد
3835) پهلوانی را فرستاد آن زمان / سویِ موصل با سپاهِ بس گران
3836) که اگر ندهد به تو آن ماه را / بر کن از بُن آن در و درگاه را
3837) ور دهد ، ترکش کُن و مَه را بیار / تا کشم من بر زمین مَه در کنار
3838) پهلوان شد سویِ موصل با حَشَم / با هزاران رستم و طبل و عَلَم
3839) چون ملخ ها بی عدد بر گِردِ کشت / قاصدِ اِهلاکِ اهلِ شهر گشت
3840) هر نواحی مَنجَنیقی از نبرد / همچو کوهِ قاف ، او بر کارد کرد
3841) زخمِ تیر و سنگ های مَنجَنیق / تیغها در گَرد ، چون برق از بریق
3842) هفته یی کرد این چنین خون ریز گرم / برجِ سنگین سُست شد چون مومِ نرم
3843) شاهِ موصل دید پیکار مَهُول / پس فرستاد از درون پیشش رسول
3844) که چه می خواهی ز خونِ مؤمنان ؟ / کشته می گردند زین حربِ گران
3845) گر مرادت مُلکِ شهرِ موصل است / بی چنین خون ریز اینَت حاصل است
3846) من روم بیرونِ شهر ، اینک در آ / تا نگیرد خونِ مظلومان تو را
3847) گر مرادت مال و زرّ و گوهر است / این ز مُلکِ شهر ، خود آسانتر است
شرح و تفسیر هجوم لشکر مصر به موصل بهرِ گرفتن کنیزک
مر خلیفۀ مصر را غمّاز گفت / که شَهِ موصل به حوری گشت جفت
یک سخن چین یعنی یک جاسوس یا جاسوس به خلیفه مصر گفت : شاهِ موصل با زنی بسیار زیبا دمساز شده است . [ موصل = از شهرهای شمال عراق واقع در کنارۀ غربی رود دجله است و از اهمّ مناطق نفتی عراق به شمار می رود . خرابه های نینوا در حوالی آن شهر است ( معین (اعلام) ، ج 6 ، ص 2047 ) ]
یک کنیزک دارد او اندر کنار / که به عالَم نیست مانندش نگار
آن خلیفه کنیزکی در اختیار دارد که در همۀ جهان معشوقی بدان حد پیدا نمی شود . ( نگار = معشوق ، محبوب ) [ این کنیزک همان زنی است که در بیت قبل از آن سخن رفت . ]
در بیان نآید ، که حُسنش بی حد است / نقشِ او اینست کاندر کاغذ است
زیبایی آن کنیزک در سخن نمی گنجد . زیرا زیبایی او اندازه ندارد . تصویر او همین است که روی این کاغذ کشیده شده است .
نقش در کاغذ چو دید آن کیقباد / خیره گشت و جام از دستش فتاد
وقتی که فرمانروای بزرگ مصر آن تصویر را دید متحیّر شد و جام از دستش بر زمین افتاد . [ مراد از «کیقباد» در اینجا همان خلیفه مصر است . ]
پهلوانی را فرستاد آن زمان / سویِ موصل با سپاهِ بس گران
خلیفه مصر بلافاصله پهلوانی نیرومند با لشکری عظیم به سوی موصل فرستاد .
که اگر ندهد به تو آن ماه را / بر کن از بُن آن در و درگاه را
و به آن پهلوان سفارش کرد که اگر شاهِ موصل آن کنیزک ماهرو را تحویل نداد در و پیکر کاخ او را از بنیاد برکن .
ور دهد ، ترکش کُن و مَه را بیار / تا کشم من بر زمین مَه در کنار
و اگر او (کنیزک) را داد با او کاری نداشته باش و آن کنیزکِ ماهرو را بیاور تا من ماه را در روی زمین درآغوش کشم .
پهلوان شد سویِ موصل با حَشَم / با هزاران رستم و طبل و عَلَم
خلاصه آن پهلوان با تعدادی خدمه و هزاران جنگجو و طبل و پرچم به سوی موصل راه افتاد . [ حَشَم = خویشان و کسان و چاکران مرد ]
چون ملخ ها بی عدد بر گِردِ کشت / قاصدِ اِهلاکِ اهلِ شهر گشت
آن لشکر از حیث کثرت مانند ملخ های بیشماری بودند که در اطراف کشتزار جمع می شوند . آن لشکر قصد داشت که ساکنان شهر موصل را نابود کند .
هر نواحی مَنجَنیقی از نبرد / همچو کوهِ قاف ، او بر کارد کرد
در هر ناحیه ای برای جنگ فلاخن های بزرگی همچون کوه قاف کار گذاشتند . [ منجنیق = ابزاری جنگی در قدیم که مانند فلاخنی بزرگ ساخته می شد و با آن سنگ و آتش به مواضع دشمن پرتاب می کردند . ]
زخمِ تیر و سنگ های مَنجَنیق / تیغها در گَرد ، چون برق از بریق
و در آن جنگ ، تیرها و سنگ های فلاخن و شمشیرها در گرد و غبار همچون صاعقه از ابر می جهید . [ بریق = درخشش ، برقی که از ابر می جهد ]
هفته یی کرد این چنین خون ریز گرم / برجِ سنگین سُست شد چون مومِ نرم
آن پهلوان یک هفته اینچنین گرم خونریزی شد و برج و باروی شهر موصل مانند موم ، نرم و سُست شد .
شاهِ موصل دید پیکار مَهُول / پس فرستاد از درون پیشش رسول
شاه موصل که این جنگ هولناک را دید از درون قلعه نماینده ای نزد آن پهلوان فرستاد . [ مَهُول = ترسناک ، هولناک ، هراس انگیز ]
که چه می خواهی ز خونِ مؤمنان ؟ / کشته می گردند زین حربِ گران
بدو پیغام داد که آخر از خون مسلمانان چه می خواهی ؟ از این جنگِ سنگین جملگی آنان کشته خواهند شد .
گر مرادت مُلکِ شهرِ موصل است / بی چنین خون ریز اینَت حاصل است
اگر منظورِ تو تصرّف شهر موصل است بدون این خونریزی نیز بدین منظور می رسی .
من روم بیرونِ شهر ، اینک در آ / تا نگیرد خونِ مظلومان تو را
من از شهر خارج می شوم . تو اینک داخل شو تا خون افراد مظلوم دامنگیرت نشود .
گر مرادت مال و زرّ و گوهر است / این ز مُلکِ شهر ، خود آسانتر است
و اگر منظورت گرفتن مال و طلا و جواهر است که این کار از تصرّف شهر آسانتر است .
دکلمه هجوم لشکر مصر به موصل بهرِ گرفتن کنیزک
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر پنجم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات