شرح و تفسیر نادر افتد که مریدی در مدعی مزور اعتقاد به صدق بندد در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
شرح و تفسیر نادر افتد که مریدی در مدعی مزور اعتقاد به صدق بندد
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر اول ابیات 2283 تا 2287
نام حکایت : خلیفه که در کرم در زمان خود از حاتم طایی گذشته بود و نظیر نداشت
بخش : 4 از 32
در روزگاران پیشین ، خلیفه ای بود بسیار بخشنده و دادگر ، بدین معنی که نه تنها بر قبیله و عشیره خود بخشش و جوانمردی می کرد . بلکه همه اقوام و قبائل را مشمول دلجویی و دادِ خود می ساخت . شبی بنابر خوی و عادت زنان که به سبب گرفتاری خود به کارهای خانه و تیمارِ طفلان و اشتغال مردان به مشاغل دیگر . تنها شب هنگام ، فرصتی بدست می آرند که از شویِ خود شکایتی کنند . زنی اعرابی از تنگیِ معاش و تهیدستی و بینوایی گِله آغازید و فقر و نداری شویِ خود را با بازتابی تند و جان گزا بازگو کرد . و از سرِ ملامت و نکوهش ، بدو گفت : از صفات ویژه عربان ، جنگ و غارت است . ولی تو ، ای شویِ بی برگ ونوا ، چنان در چنبر فقر و فاقه اسیری که رعایت این رسم و سنت دیرین عرب نیز نتوانی کردن . در نتیجه ، مال و مُکنتی نداری تا هرگاه مهمانی نزد ما آید از او پذیرایی کنیم . و حال آنکه از سنت کهن اعرابیان است که مهمان را بس عزیز و گرامی دارند . وانگهی اگر مهمانی هم برای ما رسد . ناگزیریم که شبانه بر رخت و جامه او نیز دست یغما و …
متن کامل حکایت خلیفه کریم تر از حاتم طایی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .
2283) لیک نادر طالب آید کز فروغ / در حقِ او نافع آید آن دروغ
2284) او به قصد نیکِ خود جایی رسد / گرچه جان پنداشت ، و آن آمد جسد
2285) چون تحرّی در دل شب قبله را / قبله نی و آن نمازِ او روا
2286) مدّعی را قحطِ جان ، اندر سِر است / لیک ما را قحطِ نان بر ظاهرست
2287) ما چرا چون مدعی پنهان کنیم ؟ / بهرِ ناموسِ مُزوّر جان کَنیم ؟
شرح و تفسیر نادر افتد که مریدی در مدعی مزور اعتقاد به صدق بندد
لیک نادر طالب آید کز فروغ / در حقِ او نافع آید آن دروغ
کم پیش می آید که جوینده و طالبی که خود برخوردار از نور هدایت است . مرشد دروغین برای سلوک او مفید افتد . [ گاه می شود که سالک با نیّت پاک تحت ارشاد پیری دروغین قرار می گیرد و او به اهداف عالیه هدایت می رسد . ولی پیر دروغین در آتش هوی پرستی خود می سوزد . البته این مورد بسیار کم اتفاق می افتد ]
او به قصد نیکِ خود جایی رسد / گرچه جان پنداشت ، و آن آمد جسد
آن مرید سالک با نیّت نیک خود به هدایت راه می برد . گرچه او آن پیر دروغین را جان و روان می پندارد . ولی در واقع آن پیر مدّعی ، همچون جسد فاقد جان است و دارای حسیات معنوی نیست .
چون تحرّی در دلِ شب قبله را / قبله نی و آن نماز او روا
برای مثال ، کسی که برای نمازگزاردن در دل شب . قبله را بجوید و پیدا نکند . باز هم نمازش درست و مقبول است . ( تحرّی = طلب صواب ، جستجو )
مدّعی را قحطِ جان ، اندر سِر است / لیک ما را قحطِ نان بر ظاهرست
مدعی دروغین ، باطناََ و بر حسب درون ، دچار فقر و نداری جان و معناست . از اینرو این فقر و بی مایگی ، مخفی است . ولی فقر ما نسبت به امور مادی ، ظاهر و آشکار است . [ از اینروست که شناخت مرشد صادق از کاذب ، دشوار است ]
ما چرا چون مدعی پنهان کنیم / بهرِ ناموسِ مُزوّر جان کَنیم ؟
ما برای چه فقر ظاهری مان را پنهان کنیم . درست مانند آن مدعی که فقر باطنی اش را کتمان می کند ؟ و برای چه به خاطر حُسن شهرت دروغین و ریایی خود جان بکَنیم و به رنج و تعب گرفتار آییم ؟ ( مُزَوّر = ساختگی و دروغین )
دکلمه نادر افتد که مریدی در مدعی مزور اعتقاد به صدق بندد
دکلمه نادر افتد که مریدی در مدعی مزور اعتقاد به صدق بندد
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر اول – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
