شرح و تفسیر بیان طعنه زاغ ، بر دعوی هد هد در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
شرح و تفسیر بیان طعنه زاغ ، بر دعوی هد هد
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر اول ابیات 1221 تا 1226
نام حکایت : نخچیران و شیر
بخش : 26 از 34
آورده اند در مرغزاری خوش که نسیم آن ، بوی بهشت را معطر کرده بود و عکس آن روی فلک را منور گردانیده ، از هر شاخی هزار ستاره تابان و در هر ستاره ای سپهر حیران …. و وحوش بسیار به سبب چراخور و آب در خصب نعمت بودند ، لیکن به مجاورت شیر ، آن همه نعمت و آسایش منقص بود . روزی جمع شدند و به نزدیک شیر رفتند و گفتند : تو هر روز پس از رنج بسیار و مشقت فراوان از ما یکی شکار می کنی و ما پیوسته در بیم و هراسیم و تو در رنج و تلاش ، اکنون چیزی اندایشیده ایم که تو را از آن فراغت و …
متن کامل حکایت نخچیران و شیر را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
1221) زاغ ، چون بشنود ، آمد از حسد / با سلیمان گفت : کو کژ گفت و بد
1222) از ادب نبود به پیش شه ، مقال / خاصه خود لاف دروغین و محال
1223) گر مر ، او را این نظر بودی مدام / چون ندیدی زیر مشتی خاک ، دام
1224) چون گرفتار آمدی در دام او ؟ / چون قفص اندر شدی ناکام او ؟
1225) پس سلیمان گفت : ای هدهد رواست / کز تو در اول قدح ، این درد خاست ؟
1226) چون نمایی مستی ، ای خورده تو دوغ ؟ / پیش من لافی زنی ، آنگه دروغ ؟
شرح و تفسیر بیان طعنه زاغ ، بر دعوی هد هد
زاغ ، چون بشنود ، آمد از حسد / با سلیمان گفت : کو کژ گفت و بد
زاغ همینکه سخنان هدهد را شنید از روی حسادن نزد سلیمان آمد و بدو عرض کرد این هدهد ، لاف می زند و دروغ می گوید .
از ادب نبود به پیش شه ، مقال / خاصه خود لاف دروغین و محال
و در محضر شاه سخن گفتن ، مغایر ادب است بخصوص که حرف آدمی ، ادعای محض و بی اساس باشد .
گر مر ، او را این نظر بودی مدام / چون ندیدی زیر مشتی خاک ، دام ؟
اگر این هدهد دارای چنین خاصیت مهمی بود که آب را در عمق زمین می بیند . پس چگونه زیر مشتی خاک دام را ندید .
چون گرفتار آمدی در دام او ؟ / چون قفص اندر شدی ناکام او ؟
هدهد که مدعی چنین بینایی ژرفی است . پس چرا در دغام گرفتار آمد و با آن حال زار در قفس محبوس شد . [ به نحو تاویل ، مراد از هدهد ، اصحاب کشف و شهود و مراد از زاغ ، منکران کشف و شهود است ]
پس سلیمان گفت : ای هدهد رواست / کز تو در اول قدح ، این درد خاست ؟
سلیمان به نحو گلایه به هدهد گفت : ای هدهد ، آیا شایسته و مقبول است که در اولین قدح ، از تو چنین درد و ناصافی دیده شود ؟ یعنی آیا رواست که در ابتدای کار از تو ناخالصی و نادرستی دیده شود . [ مصراع دوم برگرفته از یکی از رسوم شراب داران و شراب سازان است و آن اینکه اولین پیمانه ای که از خم شراب برمی دارند باید صاف و زلال باشد واِلّا آن شراب مقبول طبع نیفتد و این به صورت مثل در آمده است . و در موردِ هر کاری که از ابتداء دارای فساد و خرابی باشد استعمال می گردد . زیرا دُردِ شراب در بُنِ خم می نشیند و بر سر نمی آید . ]
چون نمایی مستی ، ای خورده تو دوغ ؟ / پیش من لافی زنی ، آنگه دروغ ؟
ای کسی که دوغ خورده ای چرا خود را مست نشان می دهی و پیش من لاف می زنی و دروغ می بافی ؟ [ بعضی ها که اهل تظاهرند . دوغ هم که می خورند خود را مست نشان می دهند زیرا دوغ نیز در آدمی ایجاد رخوت می کند . اما مستی دوغ کجا و مستی شراب کجا ؟ ]
دکلمه بیان طعنه زاغ ، بر دعوی هد هد
دکلمه بیان طعنه زاغ ، بر دعوی هد هد
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر اول – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
سلام.وبسایتتون خیلی خوب و مفیده.به
کارتون ادامه بدین