رفتن حلیمه به کعبه و شنیدن بانگ هاتفی غیبی | شرح و تفسیر

مصطفی را چون ز شیر او باز کرد / بر کفَش برداشت چون رَیحان و وَرد

وقتی که حلیمه حضرت محمد مصطفی (ص) را از شیر بازگرفت . او را مانندِ ریحات و گُلِ تر و تازه به دست گرفت . [ وَرد = گُل ]

می گُریزانیدَش از هر نیک و بَد / تا سپارَد آن شَهنشَه را به جَد

حلیمه برای آنکه آن شاه دین ( محمّد مصطفی (ص)) را به دستِ جدّش برساند . او را از هر نیک و بَدی مواظبت می کرد .

چون همی آورد امانت را ز بیم / شد به کعبه و ، آمد او اندر حَطیم

حلیمه آن امنت ( محمّد مصطفی (ص)) را با بیم و هراس آورد و به سوی کعبه آمد و واردِ حَطیم شد . [ حَطیم = بنا به روایاتی بسیار ، یکی از مکان های بس محترم و با فضیلت است و لذا نباید زائر از آداب آن غفلت کند . در تعیین محلِ حَطیم بین فقها اختلاف است . امّا رأی غالب می گوید محلی است بین حجرالاسود و باب کعبه . چنانکه معاویه بن عمّار می گوید « از امام صادق (ع) در بارۀ حَطیم سؤال کردم ، فرمود : حَطیم میان حجرالاسود و درِ کعبه است . معاویه بن عمّار می گوید دوباره از آن حضرت سؤال کردم چرا این مکان را حَطیم نامیده اند ؟ فرمود : زیرا مردم از کثرتِ ازدحام یکدیگر را در هم می شکنند . » ( بحارالانوار ، ج 96 ، ص 229 و 230 ) . حَطیم از «حَطم» به معنی شکستن است و زائران برای ورود به آن مکان مقدس و استلام حجرالاسود و انجام آداب و فرائض آن چنان بر یکدیگر فشار می آورند که گویی می خواهند در هم شکسته شوند . ]

از هوا بشنید بانگی ، ای حَطیم / تافت بر تو آفتابی بس عظیم

حلیمه در این حال بود که ناگهان از آسمان صدایی شنید که می گفت : ای حَطیم آفتابی بسیار یزرگ بر تو تابید .

ای حَطیم امروز آید بر تو زود / صد هزاران نور از خورشیدِ جود

ای حَطیم امروز هر چه زودتر صدها هزار پرتو از آفتابِ جود و بخشش بر تو خواهد تابید .

ای حَطیم امروز آید در تو رخت / مُحتشم شاهی که پیکِ اوست بخت

ای حَطیم ، شاهی با شکوه و جلال که بخت و اقبال ، پیک اوست . امروز در تو مُقام می نماید و نورافشانی می کند . [ رَخت = شعاع ، پرتو / رَخت آوردن = رحلِ اقامت افکندن ]

ای حَطیم امروز بی شک از نَوی / منزلِ جان هایِ بالایی شَوی

ای حَطیم ، امروز بدون شک ، بر اثرِ این رویداد تازه ، جایگاهِ ارواحِ ملکوتی خواهی شد . [ بالایی = منسوب به بالا و صفت «جانها» / جانهای بالایی = به معنی روح هایی است که دارای علوِّ مقام و رفعت هستند ]

جانِ پاکان ، طُلب طُلب و جَوق جَوق / آیَدَت از هر نواحی مستِ شَوق

روح های ملکوتی ، دسته دسته و گروه گروه از هر ناحیه با اشتیاقِ فراوان به سوی تو خواهند آمد . [ طُلب = گروه ، طلب کننده ، گروهی که در یک جا جمع شوند / جَوق = دسته ، گروه ، جمع آن اَجواق ]

گشت حَیران آن حلیمه ز آن صدا / نه کسی در پیش ، نه سویِ قفا

حلیمه از شنیدن آن صدا ، حیرت کرد . زیرا نه کسی او را در جلوی خود دید و نه پشتِ خود .

شش جهت خالی ز صورت ، وین صدا / شد پیاپی ، آن ندا را جان فدا

شش جهت از صورت خالی بود . یعنی وقتی حلیمه همۀ جهات را با دقت نگاه کرد کسی را ندید . امّا آن ندا که جان فدایش باد ، مکرّراََ به گوش می رسید . [ «ندا» با «صدا» فرق دارد . هر ندایی ، صداست امّا هر صدایی ، ندا نیست . ]

مصطفی را بر زمین بنهاد او  / تا کُند آن بانگِ خوش را جُست و جو

حلیمه ، محمّد مصطفی (ص) را بر زمین نهاد تا صاحب آن ندای زیبا را بجوید .

چشم می انداخت آن دَم سو به سو / که کجا اَست آن شَهِ اسرارگو ؟

حلیمه در آن لحظه به هر سو نظر می انداخت تا ببیند آن شاهِ رازگو کجاست ؟

کین چنین بانگِ بلند از چپّ و راست / می رسد ، یا رَب رساننده کجاست ؟

حلیمه پیشِ خود می گفت : چنین ندای رسایی از چپ و راست در می رسد . پروردگارا صاحبِ این ندا کجاست ؟

چون ندید او ، خیره و نومید شد / جسم ، لرزان همچو شاخِ بید شد

حلیمه چون صاحبِ آن ندا را ندید . حیران و نومید شد و وجودش مانندِ شاخه های بید ، لرزیدن گرفت .

باز آمد سویِ آن طفلِ رشید / مصطفی را بر مکانِ خود ندید

همینکه حلیمه به سوی آن طفلِ رشید بازگشت . محمّد مصطفی (ص) را سرِ جای خود ندید .

حَیرت اندر حَیرت آمد بر دلش / گشت بس تاریک از غم منزلش

حلیمه از این وضع ، سراپا دچار حیرت شد و دلش از غم و اندوه گرفت .

سویِ منزل ها دوید و بانگ داشت / که ، کِه دُردانه ام غارت گُماشت ؟

حلیمه همینکه محمّد (ص) را سر جای خود ندید . شرع کرد به دویدن و به درِ منازل اهلِ مکّه رفت و فریاد می زد : چه کسی فرزندِ دلبندم را رُبوده ادست ؟

مَکّیان گفتند : ما را علم نیست / ما ندانستیم کآنجا کودکی ست

مردمِ مکّه گفتند : ما نمی دانیم ، ما اصلاََ نمی دانستیم که در آنجا کودکی است .

ریخت چندان اشک و کرد او بس فغان / که ازو گریان شدند آن دیگران

حلیمه بقدری گریست و نالید که مردم از گریه او شرع کردند به گریستن .

سینه کوبان آنچنان بگریست خَوش / کاختران گریان شدند از گریه اش

حلیمه در حالی که بر سینۀ خود می زد . چنان عمیق و مؤثر گریه می کرد که حتّی ستارگانِ آسمان نیز بر اثرِ گریه او به گریه درآمدند .

شرح و تفسیر بخش بعد