حکایت آن رنجور بَد حالی که طبیب در او امیدِ صحّت ندید در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
حکایت آن رنجور بَد حالی که طبیب در او امیدِ صحّت ندید
بیماری نزد طبیبی رفت . طبیب نبضِ او را گرفت و به فراست دریافت که او دچار نوعی بیماری روانی شده است . پس بدو سفارش کرد که برای علاج خود هرگز امیالت را سرکوب مکن . بلکه هر چه دلت میل کرد فوراََ آن را انجام بده . بیمار همینکه از مطب بیرون آمد هوس کرد که به کنار جویباری رود و در آنجا قدم زند . در حال قدم زدن بود که دید شخصی بر لب جوی آب نشسته و دست و روی خود را می شوید . چون گردن او پهن و صاف بود . بیمار میل کرد که پس گردنی جانانه ای به او بزند . ابتدا خواست خویشتن داری کند . ولی یاد سفارش طبیب افتاد که گفته بود هر چه میل داری آن را عمل کن تا بهبود یابی . پس دست خود را بالا برد و محکم به پسِ گردنِ آن شخص کوبید به طوری که صدای عجیبی از آن بلند شد . مضروب مثلِ ترقّه از جا پرید و ناسزاگویان خواست چند مشت به او بزند . ولی دید ضارب شخصی لاغر و مُردنی است . با خود گفت اگر مشتی به او بزنم ممکن است بمیرد و خونش به گردنم بیفتد . پس تصمیم گرفت او را نزد قاضی بَرَد . او را نزد قاضی برد و از او تقاضای کیفر مجرم کرد . وقتی قاضی شکایت آن شخص را شنید . نگاهی به ضارب انداخت و گفت : دستگاه قضا میانِ زندگان قضاوت می کند . ولی این شخص از بس لاغر و مُردنی است که باید جزو اموات به شمار آید . سپس قاضی رو به شاکی کرد و گفت : چقدر همراه داری ؟ گفت : فقط شش دِرهم . قاضی گفت : سه درهم نزد خود نگه دار و سه درهم به این ضارب بده که شخصی محتاج است . شاکی از این حکم جفاکارانه خشمگین شد و با قاضی به مجادله پرداخت . آن دو گرم قیل و قال و کشمکش بودند که ضارب دوباره سفارش طبیب را به یاد آورد و نگاهش به پشتِ گردنِ قاضی افتاد و دید که پشت گردنِ قاضی برای سیلی خوردن مناسب تر از نفر قبلی است . پس دست خود را بالا برد و سیلی جانانه ای به جناب قاضی نواخت که از درد در تاب شد . شاکی تسخُرکنان گفت : هر کس برای دیگری چاه حفر کند خود نیز به درون آن می افتد . قاضی جواب داد به حکم قضا باید تن داد . بعلاوه گر چه حکم قضا ظاهراََ تلخ است ولی باطناََ موجب خرسندی شود و …
حکایت فوق از پُر نکته ترین حکایات مثنوی است . افادات و انتقالات مولانا در این حکایت اعجاب انگیز است . مثلاََ آنجا که طبیب نبض بیمار را می گیرد . مولانا گریزی می زند به شناخت حقیقت از طریق آثار و نشانه ها ، و سپس بر اساس تداعی معانی نکاتی فراوان در بیان می آورد .
یا آنجا که بیمار سیلی محکمی به آن شخص می زند مولانا آن بیمار را به عنوان نمادی از شخصیت بیمار جامعه مطرح می کند و می گوید که مردم (البته در جوامع روان پَریش) عموماََ میل به آزار دیگران نشان می دهند و برای تخلیۀ روانی خود این و آن را می آزارند . و بعد از آن به نکته اخلاقی و مذهبی «جواب عمل» می پردازد و تأکید می کند که هر کس نتیجۀ اعمال خود را خواهد دید .
یا در آنجا که شخص سیلی خورده به جهت فرجام بینی تصمیم به انتقام نمی گیرد . به اهمیت عاقبت اندیشی می پردازد و می گوید که اگر چشمی فرجام بین داری اسیر افسونِ ساحرۀ دنیا مشو که عاقبتِ آن نگون بختی است . سپس مولانا به مناسبت بحث پیرامون وارونه بینی های اهلِ دنیا حکایت «سلطان محمود و غلامِ هندو» را از مصیبت نامۀ عطار نیشابوری می آورد .
قاضی از شاکی می پرسد : حال که منشأ جهان ، واحد است . پس این همه کثرت را چه سان می توان توجیه کرد . مولانا این سؤال و مُعضل را از زبان قاضی طبق مشرب عرفانی خود با یک تمثیل پاسخ می دهد . بعد از آن شاکی می پرسد : مگر چه می شد که جهان همواره بر مدار لطف و خوشی می گشت و شُرور پدیدار نمی شد ؟ مولانا در جواب این سؤال از زبان قاضی حکایت « درزی و تُرک » را می آورد و پاسخی مناسب بدو می دهد و به دنبال آن تمثیلی دیگر نقل می کند تا مطلب اخیر را بیشتر تبیین کند .
سرانجام شاکی سؤال می کند : چطور می شد که خداوند ، بندگان را بدون ریاضت به منزل حقیقت می رساند و شَرِّ نَفس و شیطان را از آنان دور می داشت ؟ مولانا از زبان قاضی جواب می دهد که ارتقاء و کمال یابی بدون تضاد معنی ندارد . در این سؤال و جواب ها ، شاکی در کِسوت مُریدی مبتدی ظاهر شده و قاضی در کِسوت پیری راه دان .
***
شرح و تفسیر اشعار ” حکایت آن رنجور بَد حالی که طبیب در او امیدِ صحّت ندید ” در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدار جان مطالعه نمائید .
شرح و تفسیر رفتن بیمار نزد طبیب و تشخیص نوعی بیماری روانی
شرح و تفسیر گفتن طبیب به بیمار که هر چه میل داری انجام بده
شرح و تفسیر قصۀ سلطان محمود غزنوی و غلام هندو
شرح و تفسیر لَیسَ لِلماضینَ هَمُّ المَوتِ اِنَّما لَهُم حَسرَة الفَوت
شرح و تفسیر بار دیگر رجوع کردن به قصۀ صوفی و قاضی
شرح و تفسیر خشم قاضی از سیلی درویش و سرزنش او صوفی را
شرح و تفسیر اِنَّ اللهَ یُلَقِّنُ الحِکمَةَ عَلی لِسانِ الواعِظین
شرح و تفسیر دعوی کردن تُرک که خیاط چیزی از من نتواند بُردن
شرح و تفسیر سخنان خنده دار خیاط و بسته شدن چشم تُرک از خنده
شرح و تفسیر دوباره تکرار کردن صوفی همان سؤال قبلی را
شرح و تفسیر سؤال عارف از کشیش که عُمر تو بیشتر است یا عُمرِ ریش هایت
سلام
چرا دفتر ششم ناقص هست
چرا جواب ایمیل را نمی دهید
چرا جواب سوال من را نمی دهید
سلام جواب به ایمیل شما ارسال گردید .