بیان انکه خطای محبان بهتر از صواب بیگانگان است نزد محبوب | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
بیان انکه خطای محبان بهتر از صواب بیگانگان است نزد محبوب | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر سوم ابیات 172 تا 179
نام حکایت : خورندگان پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح
بخش : 4 از 6 ( بیان انکه خطای محبان بهتر از صواب بیگانگان است نزد محبوب )
خلاصه حکایت خوردن پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح
گروهی از مسافران به سرزمین هند رسیدند و چون گرسنه بودند خواستند حیوانی شکار کنند . در این اثنا مردی دانا و خِردمند با آنها روبرو شد و از سَرِ دلسوزی و راهنمایی به آنها گفت که در این سرزمین پهناور ، گلّه های فیل بسیار یافت می شود ولی مبادا هوسِ شکارِ آنها به سَرتان بزند ، زیرا فیل ها بوی فرزندان خویش را تشخیص می دهند و اگر شما فیلی شکار کنید و بخورید قطعاََ گرفتار انتقام فیلانِ مست خواهید شد . مرد دانا پس از گفتن این سخنان با آن جمع وداع گفت و رفت . کم کم گرسنگی بر ایشان چیره شد و …
متن کامل « حکایت خوردن پیل بچگان از حرص و ترک نصیحت ناصح » را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .
متن کامل اشعار بیان انکه خطای محبان بهتر از صواب بیگانگان است نزد محبوب
ابیات 172 الی 179
172) آن بِلالِ صدق ، در بانگِ نماز / حَی را هَی همی خواند از نیاز
173) تا بگقتند : ای پیمبر نیست راست / این خطا ، اکنون که آغازِ بِناست
174) ای نَبیّ و ، ای رسولِ کِردگار / یک مؤذِن کاو بُوَد اَفصَح ، بیار
175) عیب باشد اوّلِ دین و صلاح / لحن خواندن لفظِ حَی علی الفلاح
176) خشمِ پیغمبر بجوشید و بگفت / یک دو رمزی از عِنایاتِ نَهفت
177) کِای خَسان ، نزدِ خدا هَیِ بلال / بهتر از صد حَی و خَیّ و قیل و قال
178) وامشورانید تا من رازتان / وانگویم آخِر و آغازتان
179) گر نداری تو دَمِ خوش در دعا / رَو دعا می خواه ز اِخوانِ صَفا
شرح و تفسیر بیان انکه خطای محبان بهتر از صواب بیگانگان است نزد محبوب
آن بِلالِ صدق ، در بانگِ نماز / حَی را هَی همی خواند از نیاز
بلالِ پاکدل هنگامِ گفتن اذان ، کلمه حَی را در حی علی الصلاة و حَی علی الفلاح از روی اظطرار و نقص طبیعی ، هَیّ تلفظ می کرد . [ بلال بن ریاح حبشی با کنیه ابو عبدالله ، مؤذن و خزانه دار بیت المال حضرت رسول الله (ص) و یکی از سابقان و پیشی گیرندگان در اسلام . وی آخرین با در وفاتِ پیامبر (ص) اذان گفت و بعد از آن گفتن اذان را ترک کرد مگر یک بار که حضرت فاطمه (ع) از او خواست که اذان بگوید . بخاری 44 حدیث از وی نقل کرده است ( اَعلامِ زِرِکلی ، ج 2 ، ص 49 ) او در سنّی میان 60 تا 70 سالگی در دمشق وفات نمود و مدفت او نیز در آنجا قرار دارد .
خلاصۀ حکایت : بلال نخستین مؤذنِ عالَمِ اسلام به علتِ لکنتی که داشت نمی توانست حَی را در عبارت حی علی الصلاة و حی علی الفلاح بخوبی ادا کند . از این رو موردِ طعن برخی از ظاهربینان قرار گرفت . حضرت پیامبر (ص) از این طعن ، ناخرسند شد و فرمود که غلط خواندن بلال بهتر است از صد نوع فصاحت و صحیح خواندن دیگران .
مولانا در این حکایت کوتاه ، شکل گرایی و ظاهربینی را مورد نقد قرار می دهد .
تا بگقتند : ای پیمبر نیست راست / این خطا ، اکنون که آغازِ بِناست
جمعی از ظاهربینان گفتند : ای پیامبر ، اینک که آغازِ کارِ اسلام است . چنین خطایی پسندیده نیست .
ای نَبیّ و ، ای رسولِ کِردگار / یک مؤذِن کاو بُوَد اَفصَح ، بیار
ای پیامبر و ای فرستادۀ خدا ، یک مؤذنی انتخاب کن که فصیح تر از بلال اذان بگوید .
عیب باشد اوّلِ دین و صلاح / لحن خواندن لفظِ حَی علی الفلاح
اینک که آغازِ کارِ دین اسلام و طلیعۀ سازندگی و صلاح است . غلط خواندن حی علی الفلاح واقعاََ عیب و نقص است . [ لحن = در اینجا به معنی خطا در سخن و آوازِ خوش است . بنابراین «لحن خواندن» به معنی خواندنِ نامتناسب و غلط ( شرح ولی محمد اکبرآبادی ، دفتر سوم ، ص 10) ]
خشمِ پیغمبر بجوشید و بگفت / یک دو رمزی از عِنایاتِ نَهفت
پیامبر (ص) از شنیدن این ایراد خشمگین شد و یکی دو جمله از اسرارِ نهفته الهی را بازگو کرد . یعنی آن حضرت تعجب کرد که چرا برخی از دینداران اینقدر قشری و ظاهری اند .
کِای خَسان ، نزدِ خدا هَیِ بلال / بهتر از صد حَی و خَیّ و قیل و قال
فرمود : ای فرومایگان ، در پیشگاهِ الهی ، تلفظِ غلط بلال از صد نوع فصاحت و قیل و قال شما بهتر است . [ خَیّ = به معانی مختلف آمده است از جمله خالی شدن و تهی گشتن ، قصد و آهنگ ]
وامشورانید تا من رازتان / وانگویم آخِر و آغازتان
مرا وادار نکنید که دقیقاََ از باطنِ نهفته تان خبر دهم و بر ملا کنم .
گر نداری تو دَمِ خوش در دعا / رَو دعا می خواه ز اِخوانِ صَفا
اگر تو در دعا خواندن ، نَفَسِ گرمی نداری . برو از عارفان حقیقی التماس دعا کن . [ اِخوانِ صفا = در اینجا معنی لفظی دارد و منظور عارفان واصل است و اشاره ای به جمعیّت اِخوان الصفا در قرن چهاردم هجری ندارد / دعا = در کلامِ معصومین و کاملان بسیار ارج نهاده شده و آن را با اوصاف و تعابیری گوناگون بیان کرده اند نظیر مغز عبادت ، سلاح مؤمن ، ستون دین ، نور آسمان ها و زمین ، کلید نجات و … ( المحجة البیضاء ، ج 2 ، ص 282 و 283 ) و ملا حسین کاشفی گوید : بدان که دعا ، مفتاحِ مرادات است و دعا سبب برآمدن حاجت . پس سالک باید که علی الدوام طریق نیازمندی مَرعی دارد و احتیاجِ ذاتی خود را بر حضرت غنی حقیقی عرض نماید و در همۀ حوادث و حوایج رجوعِ بدان درگاه نماید ( لب لباب مثنوی ، ص 268 ) . توضیح بیشتر در شرح بیت 756 دفتر سوم آمده است ]
دکلمه بیان انکه خطای محبان بهتر از صواب بیگانگان است نزد محبوب
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر سوم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
اقا دممممتون گرم واقعا من کلا تو سایتتون میچرخم و به دوستانم معرفی تون میکنم. فقط جون مادرتون تو هر حکایت واسه حکایت بعدی لینک بذاربن