قصه مؤذن زشت آواز که در کافرستان بانگ نماز داد | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
قصه مؤذن زشت آواز که در کافرستان بانگ نماز داد | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر پنجم ابیات 3367 تا 3408
نام حکایت : حکایت در جواب جبری و اثبات اختیار و صحتِ امر و نهی
بخش : 10 از 11 ( قصه مؤذن زشت آواز که در کافرستان بانگ نماز داد )
خلاصه حکایت در جواب جبری و اثبات اختیار و صحتِ امر و نهی
شخصی بالای درختی رفت و شاخه های آن را محکم می تکاند و میوه ها را می خورد و بر زمین می ریخت . صاحب باغ آمد و گفت : خجالت بکش ، داری چه کار می کنی ؟ آن شخص با گستاخی تمام گفت : بنده ای از بندگان خدا می خواهد میوه ای از باغ خدا بخورد . این کار چه ایرادی دارد ؟ صاحب باغ دید بحث و مجادله با او فایده ای ندارد . پس غلام تُرک خود را صدا زد و گفت : آن چوب و طناب را بیاور تا جواب مناسبی به این دزد بدهم . دست و پای دزد را بستند و صاحب باغ محکم با چوب او را مضروب کرد . دزد می گفت …
متن کامل ” حکایت در جواب جبری و اثبات اختیار و صحتِ امر و نهی “ را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
متن کامل ابیات قصه مؤذن زشت آواز که در کافرستان بانگ نماز داد
ابیات 3367 الی 3408
3367) یک مؤذن داشت بس آوازِ بَد / در میانِ کافرستان بانگ زد
3368) چند گفتندش : مگو بانگِ نماز / که شود جنگ و عداوت ها دراز
3369) او ستیزه کرد و بس بی احتراز / گفت در کافرسِتان بانگِ نماز
3370) خلق ، خایف شد ز فتنۀ عامّه ای / خود بیامد کافری با جامه ای
3371) شمع و حلوا با چنان جامۀ لطیف / هدیه آورد و بیامد چون اَلیف
3372) پُرس پُرسان کین مؤذن کو ؟ کجاست ؟ / که صلا و بانگِ او راحت فزاست
3373) هین چه راحت بود زآن آوازِ زشت ؟ / گفت کآوازش فتاد اندر کِنِشت
3374) دختری دارم لطیف و بس سنی / آرزو می بود او را مؤمنی
3375) هیچ این سودا نمی رفت از سرش / پندها می داد چندین کافرش
3376) در دلِ او مِهرِ ایمان رُسته بود / همچو مِجمَر بود این غم ، من چو عود
3377) در عذاب و درد و اِشکنجه بُدم / که بجنبد سلسلۀ او دَم به دَم
3378) هیچ چاره می ندانستم در آن / تا فرو خواند این مُؤذِّن آن اذان
3379) گفت دختر : چیست این مکروه بانگ ؟ / که بگوشم آمد این دو چاردانگ
3380) من همۀ عمر این چنین آوازِ زشت / هیچ نشنیدم درین دَیر و کِنِشت
3381) خواهرش گفتش که این بانگِ اذان / هست اِعلام و شِعارِ مؤمنان
3382) باورش نآمد ، بپرسید از دگر / آن دگر هم گفت : آری ای پدر
3383) چون یقین گشتش ، رُخِ او زرد شد / از مسلمانی دلِ او سرد شد
3384) باز رَستم من ز تشویش و عذاب / دوش خوش خُفتم در آن بی خوف خواب
3385) راحتم این بود از آوازِ او / هدیه آوردم به شُکر ، آن مرد کو ؟
3386) چون بدیدش ، گفت این هدیه پذیر / که مرا گشتی مُجیر و دستگیر
3387) آنچه کردی با من از احسان و بِرّ / بندۀ تو گشته ام من مُستمِر
3388) گر به مال و مِلک و ثروت فردمی / من دهانت را پُر از زَر کردمی
3389) هست ایمانِ شما زَرق و مجاز / راهزن همچون که آن بانگِ نماز
3390) لیک از ایمان و صِدقِ بایزید / چند حسرت در دل و جانم رسید
3383) داد جملۀ دادِ ایمان بایزید / آفرین ها بر چنین شیرِ فرید
3394) قطره یی ز ایمانش در بحر ار رَوَد / بحر اندر قطره اش غرقه شود
3395) همچو ز آتش ذرّه ای در بیشه ها / اندر آن ذرّه شود بیشه فنا
3396) چون خیالی در دلِ شَه یا سپاه / کرد اندر جنگ ، خصمان را تباه
3397) یک ستاره در محمّد رُخ نمود / تا فنا شد گوهرِ گبر و جهود
3398) آنکه ایمان یافت ، رفت اندر امان / کفرهای باقیان شد دو گمان
3399) کُفرِ صِرفِ اوّلین باری نَماند / یا مسلمانیّ و یا بیمی نشاند
3400) این ، به حیله آب و روغن کردنی ست / این مَثَل ها کُفوِ ذرّۀ نور نیست
3401) ذرّه نَبوَد جز حقیری مُنجَسِم / ذرّه نَبوَد شارِقِ لایَنقَسِم
3402) گفتنِ ذرّه مرادی دان خَفی / مَحرَمِ دریا نِه ای این دَم ، کفی
3403) آفتابِ نیّرِ ایمانِ شیخ / گر نماید رُخ ز شرقِ جانِ شیخ
3404) جمله پستی گنج گیرد تا ثَری / جمله بالا خُلد گیرد اَخضَری
3405) او یکی جان دارد از نورِ مُنیر / او یکی تن دارد از خاکِ حقیر
3406) ای عجب ، این است او ، یا آن ؟ بگو / که بماندم اندرین مشکل ، عمو
3407) گر وَی این ست ای برادر چیست آن ؟ / پُر شده از نورِ او هفت آسمان
3408) ور وی آن است ، این بدن ای دوست چیست ؟ / ای عجب زین دو کدامین است و کیست ؟
شرح و تفسیر قصه مؤذن زشت آواز که در کافرستان بانگ نماز داد
- حکایت
- بیت 3367
- بیت 3368
- بیت 3369
- بیت 3370
- بیت 3371
- بیت 3372
- بیت 3373
- بیت 3374
- بیت 3375
- بیت 3376
- بیت 3377
- بیت 3378
- بیت 3379
- بیت 3380
- بیت 3381
- بیت 3382
- بیت 3383
- بیت 3384
- بیت 3385
- بیت 3386
- بیت 3387
- بیت 3388
- بیت 3389
- بیت 3390
- بیت 3393
- بیت 3394
- بیت 3395
- بیت 3396
- بیت 3397
- بیت 3398
- بیت 3399
- بیت 3400
- بیت 3401
- بیت 3402
- بیت 3403
- بیت 3404
- بیت 3405
- بیت 3406
- بیت 3407
- بیت 3408
شخصی بَد آواز که مصداق انکرالاصوات بود و سخت شیفتۀ صوتِ خود . در محلۀ کافران به گفتن اذان مشغول شد . وقتی مؤمنان مُخلص صدای اذان او را شنیدند شتابان نزدِ او رفتند و خواهش کنان بدو گفتند : بیمِ آن داریم که اذانِ تو آن هم با این صدا ، کفّارِ محله را بر ما بشوراند و فتنه ها انگیزد . محض رضای خدا اذان مگو . اما مؤذن سرسختی ورزید و همچنان به اذان گویی ادامه داد . مؤمنان مترصّد آشوب و غوغای کافران بودند که ناگهان دیدند که کافری با چهره ای خندان و سیمایی گشاده و هدایایی گرانبها سراغِ مؤذن را می گیرد و می گوید : این مؤذن خوش صدا کجاست ؟ بدو گفتند تو را با آن مؤذن چه کار ؟ گفت : دختری دارم که مدتها بود هوای مسلمانی به سرش زده بود و من از این بابت دچار اندوهی جانکاه شده بودم . نصیحت هیچکس را نیز نمی پذیرفت . تا آنکه این مؤذن اذانِ خود را سر داد و برای همیشه مرا از غم و اندوه کُشنده رهانید . ماجرا از این قرار بود که وقتی صدای اذان او در معبدِ ما طنین افکند . دخترم گفت : این دیگر چه صدای ناهنجاری است که می شنوم ؟ دختر دیگرم گفت : این صدای اذانِ مسلمانان است دخترم باور نکرد و از دیگری پرسید . او نیز همان جواب را داد . همینکه دخترم مطمئن شد که آن صدای زشت واقعاََ بانگِ اذان مسلمانان است از مسلمانی دلسرد شد . و اخگر ایمان به اسلام در کانون قلبش خموش گشت . و از آن لحظه است که من آسوده بال گشته ام و از بارِ گران غم و غصه رها شده ام و به شکرانۀ این رهایی ، هدایایی را به جناب مؤذن تقدیم می دارم . استاد فروزانفر مأخذ آن را در فراید السلوک می داند ( مأخذ قصص و تمثیلات مثنوی ، ص 185 و 186 ) .
مولانا این حکایت را در دل حکایت کافر و بایزید (بخش قبل) آورده تا ابیات اخیر را بسط دهد . در آنجا گفته شد که در وجود مدّعیان تنها اسم و شعاری از دین و ایمان هست نه جوهر و حقیقت ایمان . لذا قول و فعلِ اینان متناقض از آب درمی آید و همین امر موجب فسردگیِ علاقمندان به دین و ایمان می شود . چنانکه آواز زشت آن مؤذن دختر کافر را که به ایمان گراییده بود وازده کرد . در این حکایت «مؤذنِ بَد صدا» تمثیل مؤمنانی است که قول و فعلشان با هم نمی خواند و موجب رنجیدگی دیگران می گردد .
***
یک مؤذن داشت بس آوازِ بَد / در میانِ کافرستان بانگ زد
مؤذنی صدای بسیار بَدی داشت . او روزی در محلۀ کافران شروع کرد به اذان گفتن .
چند گفتندش : مگو بانگِ نماز / که شود جنگ و عداوت ها دراز
مردم چند بار به او تذکر دادند که اذان نگو و اِلّا میان ما و کفار جنگ و دشمنی ادامه پیدا می کند .
او ستیزه کرد و بس بی احتراز / گفت در کافرسِتان بانگِ نماز
اما آن مؤذن لِجاجت کرد و بی توجه به این تذکرات در محلّۀ کفّار اذان گفت . [ اِحتراز = خویشتن داری ، احتیاط کردن ]
خلق ، خایف شد ز فتنۀ عامّه ای / خود بیامد کافری با جامه ای
مردم از بر پا شدن فتنه و آشوب عمومی ترسیدند . در این اثنا کافری یک دست جامۀ فاخر با خود همراه آورد .
شمع و حلوا با چنان جامۀ لطیف / هدیه آورد و بیامد چون اَلیف
کافر شمعِ و شیرینی را همراهِ آن جامۀ فاخر آورده بود تا به عنوان هدیه به مؤذن بدهد . او با قیافه و هیأتی دوستانه آمده بود . [ اَلیف = خُو گیرنده ، دمساز ]
پُرس پُرسان کین مؤذن کو ؟ کجاست ؟ / که صلا و بانگِ او راحت فزاست
هین چه راحت بود زآن آوازِ زشت ؟ / گفت کآوازش فتاد اندر کِنِشت
مردم مسلمان بدو گفتند : عجبا کجای آن صدای زشت ، دلنشین و راحتی بخش است ؟ کافر گفت : آخر صدای اذانِ او به معبدِ ما رسید .
دختری دارم لطیف و بس سنی / آرزو می بود او را مؤمنی
من دختری زیبا و گرانقدر دارم که علاقه داشت مسلمان شود . [ سَنی = رفیع ، بلند مرتبه ]
هیچ این سودا نمی رفت از سرش / پندها می داد چندین کافرش
با اینکه چند کافر بدو اندرز می دادند که این علاقه را رها کن . این خیالِ خام از سرش بیرون نمی رفت .
در دلِ او مِهرِ ایمان رُسته بود / همچو مِجمَر بود این غم ، من چو عود
زیرا علاقۀ مسلمانی در دلِ او روییده بود . غم و غصه من مانند آتشدان بود و من همچون عود . یعنی همانطور که عود در آتشدان می سوزد وجودِ من نیز از غم ایمان آوردن دخترم می سوخت و تباه می شد . [ مِجمَر = منقل ، آتشدان ]
در عذاب و درد و اِشکنجه بُدم / که بجنبد سلسلۀ او دَم به دَم
من دائماََ در عذاب و درد و شکنجه بودم زیرا می دیدم که سلسلۀ محبت او به ایمان لحظه لحظه می جنبد .
هیچ چاره می ندانستم در آن / تا فرو خواند این مُؤذِّن آن اذان
من برای این غم و غصه هیچ چاره ای نداشتم تا بالاخره این مؤذن ، آن اذان را سر داد .
گفت دختر : چیست این مکروه بانگ ؟ / که بگوشم آمد این دو چاردانگ
وقتی دخترم اذان او را شنید گفت : این صدای زشتی که شنیدم چه بود ؟ [ دو چاردانگ = در اینجا به معنی زشت و ثقیل است که تعبیری از صدای ناهنجار آن مؤذن است .]
من همۀ عمر این چنین آوازِ زشت / هیچ نشنیدم درین دَیر و کِنِشت
من در تمام طول عمرم در این صومعه و معبد چنین صدای زشتی نشنیده بودم . [ دیر = صومعه ]
خواهرش گفتش که این بانگِ اذان / هست اِعلام و شِعارِ مؤمنان
خواهرش بدو گفت : این صدای اذان ، علامت و شعار مسلمانان است .
باورش نآمد ، بپرسید از دگر / آن دگر هم گفت : آری ای پدر
دخترم حرف خواهرش را باور نکرد . از دیگری هم همان سؤال را کرد . او نیز گفت : بله عزیزم همینطور است . [ لفظ «پدر» در اینجا جنبۀ تحبیب دارد و خطاب به دختر است . ]
چون یقین گشتش ، رُخِ او زرد شد / از مسلمانی دلِ او سرد شد
وقتی دخترم یقین کرد که آن صدای ناهنجار ، بانگ اذان مؤمنان بوده است . شرمنده و نومید شد و بالاخره دلش از مسلمان شدن سرد شد . [ زرد شد = شرمنده و مأیوس شد ]
باز رَستم من ز تشویش و عذاب / دوش خوش خُفتم در آن بی خوف خواب
بدین ترتیب من (کافر) از دغدغه و عذاب نجات یافتم و دیشب بدون هیچ نوع کابوسی به خواب رفتم . [ بی خوف خواب = بدون کابوس و رویای هولناک ]
راحتم این بود از آوازِ او / هدیه آوردم به شُکر ، آن مرد کو ؟
از صدای اذان او به چنین آرامشی رسیدم . پس به شکرانۀ این توفیق هدیه ای آورده ام . بگویید آن مؤذن کجاست ؟
چون بدیدش ، گفت این هدیه پذیر / که مرا گشتی مُجیر و دستگیر
همینکه کافر آن مؤذن را دید گفت : هدیه مرا قبول کن که تو پناه دهنده و دستگیرم بوده ای . [ مُجیر = پناه دهنده ]
آنچه کردی با من از احسان و بِرّ / بندۀ تو گشته ام من مُستمِر
آن نیکی و احسانی که در حقِ من کرده ای باعث شده است که برای همیشه بندۀ تو شوم . [ مُستَمِر = پیوسته ]
گر به مال و مِلک و ثروت فردمی / من دهانت را پُر از زَر کردمی
اگر من در مال و مِلک و ثروت نمونه حتماََ (ای مؤذن) دهانت را از زر و سیم پُر می کردم .
هست ایمانِ شما زَرق و مجاز / راهزن همچون که آن بانگِ نماز
در اینجا مولانا بازمی گردد به حکایت « کافر و بایزید » و از زبان کافر می گوید : ایمان شما ایمانی مزوّرانه و ساختگی است و مانند اذان آن مؤذن ، راهزنِ دین و ایمان است . یعنی مرده را از دین فراری می دهد . [ زَرق = حیله ، تزویر ]
لیک از ایمان و صِدقِ بایزید / چند حسرت در دل و جانم رسید
ولی از ایمان راستین و صدقِ باطن بایزید دل و جانم دچار چندین حسرت شد .
داد جملۀ دادِ ایمان بایزید / آفرین ها بر چنین شیرِ فرید
حضرت بایزید ، حق ایمان را بطور کامل ادا کرد . آفرین های بسیار بر این شیرِ یگانه باد .
قطره یی ز ایمانش در بحر ار رَوَد / بحر اندر قطره اش غرقه شود
اگر قطره ای از ایمان بایزید به دریا چکد . دریا با تمام عظمتش در آن قطره غرق می شود .
همچو ز آتش ذرّه ای در بیشه ها / اندر آن ذرّه شود بیشه فنا
چنانکه مثلاََ هر گاه پاره آتشی به نیزارها افتد . نیزارها در آن پاره آتش فانی می گردد .
چون خیالی در دلِ شَه یا سپاه / کرد اندر جنگ ، خصمان را تباه
مثال دیگر ، ایمان حضرت بایزید در قدرت و عظمت همچون اندیشه و خیالی است که در دل شاه با لشکریانش پیدا می شود . و بر اثر آن اندیشه و خیال سپاه دشمن تار و مار می گردد . [ اگر چه ایمان بایزید نامرئی و نامشهود است و خودِ او فردی فروتن و خاکسار است لیکن قدرت ایمان او عجیب نیرومند و مؤثر است . ]
یک ستاره در محمّد رُخ نمود / تا فنا شد گوهرِ گبر و جهود
ستاره ای در وجودِ حضرت محمّد (ص) طالع شد و بر اثر آن بنیاد کفر و ستیزه جویی برکنده گردید . [ جُهود = لفظاََ به معنی یهودی است ولی در اینجا مراد از «جُهود» ستیزه گر و ستیزه گری است / ستاره = مراد تجلّی حضرت حق است . چنانکه صوفیه تجلّیاتی را که بر سالک وارد می شود به ستاره و ماه و خورشید تشبیه کرده اند ]
آنکه ایمان یافت ، رفت اندر امان / کفرهای باقیان شد دو گمان
هر که ایمان پیدا کند به حریم امنیت الهی درآید . کفر بقیه افراد ، صلابت پیشین خود را از دست داد .
منظور بیت : گروهی از مردم دعوت پیامبر را صمیمانه پذیرفتند و در گروه مؤمنان صدیق درآمدند . بقیه مردم که مسلمان نشدند صلابت کافرانه پیشین خود را از دست دادند و کفرشان نااستوار گشت . یا بقیه مردم که به ظاهر مسلمان شدند و شهادتین را بر زبان جاری ساختند گرچه بر کفرشان ماندند ولی قدرت اظهار آن را نداشتند .
کُفرِ صِرفِ اوّلین باری نَماند / یا مسلمانیّ و یا بیمی نشاند
کفرِ محضِ کافرانِ گذشته پایدار نماند و جای آن کفرِ محض را یا مسلمانی گرفت و یا ترس .
این ، به حیله آب و روغن کردنی ست / این مَثَل ها کُفوِ ذرّۀ نور نیست
این سخنان به منزلۀ اینست که با حیله ، آب و روغن را در هم آمیزند . یعنی این سخنانی که ما در ابیات قبل برای تفهیم عظمت ایمان بایزید گفتیم و در آن باب تمثیل هایی آوردیم تماماََ آرایش کلامی بود . بطوریکه آن سخنان نتوانست حق مطلب را ادا کند . زیرا همۀ آن تمثیل ها با نورِ باطنی حضرت بایزید ( عارف بزرگ ) برابری نمی کند . [ کُفوِ = همتا ، نظیر ]
ذرّه نَبوَد جز حقیری مُنجَسِم / ذرّه نَبوَد شارِقِ لایَنقَسِم
زیرا ذرّه چیزی چر پدیدۀ ناچیزی که جسم یافته است نیست . در حالیکه خورشید قسمت ناپذیر ، ذرّه محسوب نشود . [ مُنسَجِم = جسم یافته ، تجسم پذیر / شارِق = خورشید به هنگام طلوع / لایَنقَسِم = قسمت نمی پذیرد ، قسمت ناپذیر ]
گفتنِ ذرّه مرادی دان خَفی / مَحرَمِ دریا نِه ای این دَم ، کفی
وقتی می گویم «ذرّه» بدان که از آن معنایی پوشیده در نظر دارم . اما تو با دریا آشنا نیستی . یعنی چون با دریای حقیقت آشنایی نداری پس در مرتبۀ کف و صورت مانده ای . ( خفی = پنهان ، پوشیده ) [ مولانا در دو بیت اخیر می گوید : وقتی می گویم «ذرّه ای از نور ایمان» مرادم از «ذرّه» اجزای لایتجزّای جسمانی نیست . بلکه منظورم از «ذرّه» ، ذرّه لطیف معنوی است . برای آنان که دانش فیزیک را با ذوق عرفانی مطالعه می کنند . اشارت مولانا تأمل برانگیز است . ]
آفتابِ نیّرِ ایمانِ شیخ / گر نماید رُخ ز شرقِ جانِ شیخ
اگر خورشید درخشانِ ایمانِ شیخ بایزید بسطامی از مشرقِ جانِ او طالع شود . [ ادامه معنا در بیت بعد ]
جمله پستی گنج گیرد تا ثَری / جمله بالا خُلد گیرد اَخضَری
سراسر جهان فرودین تا اعماق زمین را گنج احاطه می کند و تمام جهان برین همچون بهشت . سرسبز می شود . [ پستی = مراد جهان سفلی / بالا = مراد عالم علوی / ثَری = خاک ، مراد طبقات هفتگانه زمین / خُلد = دوام ، جاودانگی ، بهشت / اَخضَری = سبزی و خرّمی ]
او یکی جان دارد از نورِ مُنیر / او یکی تن دارد از خاکِ حقیر
جان شیخِ کامل از نوری تابان است . در حالیکه همو جسمی خاکی دارد . [ انسان کامل ، جامع ضدّین است . ]
ای عجب ، این است او ، یا آن ؟ بگو / که بماندم اندرین مشکل ، عمو
عجبا ، بگو ببینم شیخ کامل این جانِ منوّر است یا آن جسم مکدّر ؟ من که از حلِّ این معنا درمانده شده ام .
گر وَی این ست ای برادر چیست آن ؟ / پُر شده از نورِ او هفت آسمان
ای برادر اگر حقیقت شیخ کامل همین جسم است پس آن جانِ منوّر چیست که آسمان هفتگانه را فرا گرفته است . [ هفت آسمان = هفت فلکی بود که قدما بدان عقیده داشتند : قمر ، عطارد ، زهره ، شمس ، مریخ ، مشتری و زُحل . گاه آن را نُه فلک نیز می گفتند : فلک هشتم ، کرسی و فلک نهم ، عرش ( رسایل اخوان الصفا ، ج 2 ، ص 26 ) ]
ور وی آن است ، این بدن ای دوست چیست ؟ / ای عجب زین دو کدامین است و کیست ؟
و اگر حقیقت او آن جانِ منوّر است . پس ای دوست عزیز بگو ببینم که این بدن چیست ؟ عجبا او کدامیک از این دو موجودیّت است . [ اگر چه به ظاهر حضرت بایزید مورد بحث است لیکن مراد مطلقاََ انسان کامل است که عرفا و صوفیه او را «جامع کونین» لقب داده اند . حکایت بعد ( بخش بعد ) در بسط این حیرت عارفانه آمده است . ]
دکلمه قصه مؤذن زشت آواز که در کافرستان بانگ نماز داد
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر پنجم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات