باز فرمودن شاه به ایاز که شرح چارق و پوستین را بگو | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
باز فرمودن شاه به ایاز که شرح چارق و پوستین را بگو | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر پنجم ابیات 3351 تا 3355
نام حکایت : حکایت در جواب جبری و اثبات اختیار و صحتِ امر و نهی
بخش : 8 از 11 ( باز فرمودن شاه به ایاز که شرح چارق و پوستین را بگو )
خلاصه حکایت در جواب جبری و اثبات اختیار و صحتِ امر و نهی
شخصی بالای درختی رفت و شاخه های آن را محکم می تکاند و میوه ها را می خورد و بر زمین می ریخت . صاحب باغ آمد و گفت : خجالت بکش ، داری چه کار می کنی ؟ آن شخص با گستاخی تمام گفت : بنده ای از بندگان خدا می خواهد میوه ای از باغ خدا بخورد . این کار چه ایرادی دارد ؟ صاحب باغ دید بحث و مجادله با او فایده ای ندارد . پس غلام تُرک خود را صدا زد و گفت : آن چوب و طناب را بیاور تا جواب مناسبی به این دزد بدهم . دست و پای دزد را بستند و صاحب باغ محکم با چوب او را مضروب کرد . دزد می گفت …
متن کامل ” حکایت در جواب جبری و اثبات اختیار و صحتِ امر و نهی “ را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
متن کامل ابیات باز فرمودن شاه به ایاز که شرح چارق و پوستین را بگو
ابیات 3351 الی 3355
3351) سِرِّ چارُق را بیان کن ای اَیاز / پیشِ چارُق چیستت چندین نیاز ؟
3352) تا بنوشد سُنقُر و بَکیارُقَت / سِرِّ سِرِّ پوستین و چارُقت
3353) ای اَیاز از تو غلامی نور یافت / نورت از پستی سویِ گردون شتافت
3354) حسرت آزادگان شد بندگی / بندگی را چون تو دادی زندگی
3355) مؤمن آن باشد که اندر جزر و مَد / کافر از ایمانِ او حسرت خورَد
شرح و تفسیر باز فرمودن شاه به ایاز که شرح چارق و پوستین را بگو
سِرِّ چارُق را بیان کن ای اَیاز / پیشِ چارُق چیستت چندین نیاز ؟
سلطان محمود به ایاز می گوید : ای ایاز رازِ چارُق (و پوستین) را بیان کن . چرا اینقدر نزدِ آن دو نجوا و راز و نیاز می کنی ؟ [ راز مطلب را بازگو کن تا نمّامان متنبه شوند . ]
تا بنوشد سُنقُر و بَکیارُقَت / سِرِّ سِرِّ پوستین و چارُقت
تا سُنقُر و بَکیارُق راز اصلی پوستین و چارُق تو را بشنوند . [ «سُنقُر» و «بَکیارُق» از نام های ترکی است و ظاهراََ در اینجا معادل فلان و بهمان است . انقروی می گوید نامِ دو غلام سلطان محمود بوده است ( شرح کبیر انقروی ، ج 13 ، ص 1039 ) ]
ای اَیاز از تو غلامی نور یافت / نورت از پستی سویِ گردون شتافت
ای ایاز بندگی و غلام بودن به برکت وجودِ تو درخشان شد و رونق یافت . نورِ وجود تو از مراتب نازل به بلندای آسمان رسید .
حسرت آزادگان شد بندگی / بندگی را چون تو دادی زندگی
از آنرو که تو به بندگی و غلامی حیات بخشیدی . بندگی آرزویِ آزادگان شد . یعنی چون تو از بندگی و غلامی بدین مرتبت عالی رسیدی همۀ آزادگان دوست دارند بنده شوند .
مؤمن آن باشد که اندر جزر و مَد / کافر از ایمانِ او حسرت خورَد
مؤمن کسی است که در فراز و نشیبِ زندگی چنان عمل کند که ایمان او مایۀ حسرت کافر شود . [ چنانکه ایمان حضرت بایزید بسطامی از خالص ترین نوع ایمان بود و موجب حسرت کافران . بخش بعد در همین باب آمده است . ]
دکلمه باز فرمودن شاه به ایاز که شرح چارق و پوستین را بگو
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر پنجم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات