یکی پرسید از عارفی که اگر در نماز کسی بگرید | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
یکی پرسید از عارفی که اگر در نماز کسی بگرید | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر پنجم ابیات 1265 تا 1270
نام حکایت : حکایت شخصی که دعوی پیغمبری می کرد گفتندش چه خورده ای
بخش : 6 از 11 ( پرسیدن پادشاه از شخصی که ادعای نبوّت داشت )
خلاصه حکایت شخصی که دعوی پیغمبری می کرد گفتندش چه خورده ای
شخصی ادّعایِ پیغمبری کرد . او را گرفتند و نزدِ شاه بُردند و از شاه تقاضا کردند که شخصِ مدّعی را مجازات کند تا مایۀ عبرتِ همگان گردد . شاه دید که آن مدّعی ، مردی لاغر و مُردنی است و حتّی طاقتِ یک کشیده هم ندارد . پس با خود گفت که چاره در اینست که با وی به نرمی گفتگو کنم تا رازِ ادّعای او آشکار شود . پس …
متن کامل ” حکایت شخصی که دعوی پیغمبری می کرد گفتندش چه خورده ای “ را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
متن کامل ابیات یکی پرسید از عارفی که اگر در نماز کسی بگرید
ابیات 1265 الی 1270
1265) آن یکی پرسید از مُفتی به راز / گر کسی گرید به نوحه در نماز
1266) آن نمازِ او عجب باطل شود / یا نمازش جایز و کامل بُوَد ؟
1267) گفت : آبِ دیده نامش بهرِ چیست ؟ / بنگری تا که چه دید او و گریست
1268) آبِ دیده ، تا چه دید او از نهان / تا بدآن شد او ز چشمۀ خود روان ؟
1269) آن جهان گر دیده است آن پُر نیاز / رونقی یابد ز نوحه آن نماز
1270) ور ز رنجِ تن بُد آن گریه و ز سوک / ریسمان بُسگُست و ، بشکست دوک
شرح و تفسیر یکی پرسید از عارفی که اگر در نماز کسی بگرید
آن یکی پرسید از مُفتی به راز / گر کسی گرید به نوحه در نماز
شخصی نهانی از یک مُفتی سوال کرد که اگر کسی در اثنای نماز گریه کند . ( ادامه معنا در بیت بعد ) ( مُفتی = فتوی دهنده ) [ مولانا در این حکایت کوتاه ، مقامِ فنا و بیخویشی عبد در معبود را بیان می کند . وجه ارتباط این بخش با بخش قبل ابیات 1254 تا 1256 بخش قبل است زیرا در آنجا از فنای عاشق در معشوق سخن رفته است و در اینجا شخصی از یک نفر مفتی سوال می کند که اگر کسی در اثنای نماز گریه کند آیا این گریه موجبِ بطلانِ نمازِ اوست یا خیر ؟ و مفتی جواب می دهد : اگر این گریه ناشی از شهودِ قلبی حضرت حق باشد نماز او کاملاََ صحیح است و چنانچه گریه او برای امورِ نفسانی و دنیوی باشد قهراََ نمازش باطل است . در روایتی از ابو حنیفه آمده « از امام صادق (ع) در بارۀ گریه در اثنای نماز سوال کردم که آیا موجبِ بطلانِ نماز است ؟ فرمود : اگر نماز گزار به خاطرِ یادآوردن بهشت و یا دوزخ بگرید . این گریه برترین اعمال در نماز است . و اگر به خاطرِ یادآوردن مُردگانش باشد نماز او باطل ادست » ]
آن نمازِ او عجب باطل شود / یا نمازش جایز و کامل بُوَد ؟
شگفتا آیا نمازِ او باطل می شود و یا آنکه نمازِ او صحیح و کامل است ؟
گفت : آبِ دیده نامش بهرِ چیست ؟ / بنگری تا که چه دید او و گریست
آن مفتی جواب داد : اشک را به چه دلیل آب دیده نامیده اند ؟ و خود جواب می دهد : تا ببینی که آن شخص چه چیزی را دیده است و می گرید .
آبِ دیده ، تا چه دید او از نهان / تا بدآن شد او ز چشمۀ خود روان ؟
اشک چه چیزی از عالَمِ نهان می بیند که بر اثرِ آن از چشمۀ خود روان می شود ؟ [ جاری شدن اشک عللِ مختلفی دارد . ممکن است در اثرِ بیماری « دَمعَه » باشد و یا ممکن است به خاطرِ نیازهای دنیوی باشد و یا ممکن است این اشک قُربَةََ لِلّه باشد . پس عرفا به سببِ اشک می نگرند و نه خودِ اشک . ]
آن جهان گر دیده است آن پُر نیاز / رونقی یابد ز نوحه آن نماز
اگر آن نمازگزارِ بسیار نیازمند ، جهانِ الهی را مشاهده کرده . نماز او بر اثرِ گریه اش رونق و صفایی پیدا می کند . یعنی اگر گریه او ناشی از شهود حق باشد نمازش صحیح است .
ور ز رنجِ تن بُد آن گریه و ز سوک / ریسمان بُسگُست و ، بشکست دوک
امّا اگر گریه اش ناشی از سوگ و ناراحتی جسمش باشد . هم ریسمان پاره می شود و هم دوک می شکند . یعنی نمازش باطل می شود . ( بسگُست = گُسسته شد ، پاره شد ) [ منظور بیت : اگر کسی در وسطِ نماز برای مسائلِ دنیوی بگرید قهراََ نمازش باطل است . ]
دکلمه یکی پرسید از عارفی که اگر در نماز کسی بگرید
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر پنجم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
