به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر سوم ابیات 948 تا 958
نام حکایت : خواب دیدن فرعون آمدن موسی را و تدارک اندیشیدن
بخش : 8 از 17 ( به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی )
خلاصه حکایت خواب دیدن فرعون آمدن موسی را و تدارک اندیشیدن
هر چند ماجرای ولادت حضرت موسی (ع) در تفاسیر قرآن کریم و تواریخ به صورت های مختلف نقل شده . ولی این مطلب موردِ اتفاق است که نجات یافتن موسی از دستِ قهر و ستمِ فرعونی با مشیّتِ الهی و عنایتِ ربّانی بوده است . تورات در نقلِ این ماجرا به اجمال و اختصار سخن گفته و از تفصیلِ آن اجتناب ورزیده است . پس از آنکه منجّمان و خواب گزاران ، فرعون را از ولادت موسی می آگاهانند . به دستور فرعون ، فرزندانِ ذکورِ بنی اسرائیل قتل عام می شوند و …
متن کامل « حکایت خواب دیدن فرعون آمدن موسی را و تدارک اندیشیدن » را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .
متن کامل اشعار به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی
ابیات 948 الی 958
948) خود زنِ عِمران که موسی بُرده بود / دامن اندر چید از آن آشوب و دود
949) آن زنانِ قابله در خانه ها / بهرِ جاسوسی فرستاد آن دَغا
950) غَمز کردندش که اینجا کودکی ست / نآمد او میدان ، که در وَهم و شکی ست
951) اندرین کوچه ، یکی زیبا زنی ست / کودکی دارد ، ولیکن پُر فنی ست
952) پس عوانان آمدند ، او طفل را / در تنور انداخت از امرِ خدا
953) وحی آمد سویِ زن ز آن باخبر / که ز اصلِ آن خلیل است آن پسر
954) عَصمتِ یا نارُ کُونی بارِداََ / لا تکُونُ النّارُ حَرّاََ شارداََ
955) زن به وحی انداخت او را در شَرَر / بر تنِ موسی نکرد آتش ، اثر
956) پس عوانان بی مُراد ، آن سو شدند / باز غَمّازان کز آن واقف بُدند
957) با عوانان ماجرا برداشتند / پیشِ فرعون از برای دانگِ چند
958) کِای عوانان بازگردید آن طرف / نیک نیکو بنگرید اندر غُرَف
شرح و تفسیر به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی
خود زنِ عِمران که موسی بُرده بود / دامن اندر چید از آن آشوب و دود
زنِ عِمران که موسی را همراهِ خود تا نزدیکِ میدان برده بود . به میدان درنیامد و به جمع آن زنان نپیوست . بلکه از بیمِ آن فتنۀ هولناک ، دامن برچید . یعنی از آن فتنه و غوغا دور شد و دوباره به خانه بازگشت .
آن زنانِ قابله در خانه ها / بهرِ جاسوسی فرستاد آن دَغا
سپس فرعونِ حیله گر ، زنان قابله را برای جاسوسی به خانه های بنی اسرائیل فرستاد .
غَمز کردندش که اینجا کودکی ست / نآمد او میدان ، که در وَهم و شکی ست
زنان جاسوس ، سخن چینی کردند و نهانی به فرعون خبر دادند که : در این خانه کودکی است که به میدان نیامده ، بنابراین نسبت به او شک و تردیدی در کار است . [ غَمز = در اصل به معنی اشاره با چشم و ابرو است ولی در اینجا به معنی سخن چینی و خبر دادن آمده است . ]
اندرین کوچه ، یکی زیبا زنی ست / کودکی دارد ، ولیکن پُر فنی ست
زنان جاسوس گفتند : در این کوچه زنی خوبرو می زید که کودکی نیز دارد . امّا زنی آگاه و داناست و قصدِ ما را می داند . [ انقروی می گوید : و لکن آن کودکِ پُر فنی است که آثارِ دولت و سعادت از سیمایش پیداست ( شرح کبیر انقروی ، جزو اوّل ، دفتر سوم ، ص 359 ) ]
پس عوانان آمدند ، او طفل را / در تنور انداخت از امرِ خدا
ماموران فرعونی آمدند . امّا مادر موسی به فرمان خدا ، کودکش را درون تنوری انداخت . [ عَوانان = جمع عَوان به معنی سرهنگِ دیوان و مأمورِ اجرای دیوان قضا و حِسبَت . و به احتمال قوی مخفف اَعوان ( = یاران ) است که اصطلاحاََ اطلاق می شده بر مأمورِ اجرای حکم دیوان ]
وحی آمد سویِ زن ز آن باخبر / که ز اصلِ آن خلیل است آن پسر
از بارگاه خداوند دانا به همسر عِمران وحی رسید که : این پسر از تبار ابراهیم خلیل (ع) است . [ وحی = شرح بیت 1461 دفتر اوّل ]
عَصمتِ یا نارُ کُونی بارِداََ / لا تکُونُ النّارُ حَرّاََ شارداََ
به سبب حفظ و صیانتِ این فرمان حق که : آتشا ، بر ابراهیم باش سرد و سازگار . آتش در مقابل فرمان الهی ، سرکشی و تمرّد نکرد . ( شارد = رمنده ، سرکش ) [ مصراع اوّل مقتبس است از آیه 69 سورۀ انبیاء که شرح آن در بیت 547 دفتر اوّل گذشت . توضیح بیشتر در شرح ابیات 823 تا 833 دفتر اوّل آمده است . ]
زن به وحی انداخت او را در شَرَر / بر تنِ موسی نکرد آتش ، اثر
پس همسر عِمران ، موسی را به فرمان الهی در میان آتش افکند . ولی آن آتش هیچ آسیبی به موسی نزد .
پس عوانان بی مُراد ، آن سو شدند / باز غَمّازان کز آن واقف بُدند
مأموران فرعونی پس از تفتیش های بیشمار ، بی آنکه به موسی دست یازند . ناامید و ناکام نزدِ فرعون رفتند . ولی جاسوسان خبر داشتند که کودک در آن خانه است .
با عوانان ماجرا برداشتند / پیشِ فرعون از برای دانگِ چند
آن جاسوسان به طمع مقداری پول ، مسئلۀ بچه را در حضور فرعون مطرح کردند و با مأموران تفتیش به بحث و مجادله پرداختند . ( دانگ = واحدی برای وزن و مساحت ، در اینجا به معنی مقداری پول ) [ یعنی موضوع یافتن آن بچه تقرایباََ منتفی شده بود . امّا خبرچینان به خاطر دریافت پول و انعام ، سر و صدا کردند و مأموران را متهم به قصور کردند . ]
کِای عوانان بازگردید آن طرف / نیک نیکو بنگرید اندر غُرَف
خبرچینان به اصطلاح برای خودشیرینی پیش فرعون ، به مأموران تفتیش گفتند : ای مأموران دوباره به سوی آن خانه بازگردید و اتاق ها را خوب جستجو کنید . [ غُرف = اتاق ها ، جمع غرفه ]
دکلمه به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر سوم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
