آمدن زن کافر با طفل شیرخواره نزد رسول الله | شرح و تفسیر

آمدن زن کافر با طفل شیرخواره نزد رسول الله | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان

آمدن زن کافر با طفل شیرخواره نزد رسول الله | شرح و تفسیر

شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی

کتاب : مثنوی معنوی

قالب شعر : مثنوی

آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر سوم ابیات 3220 تا 3237

نام حکایت : به فریاد رسیدن رسول الله ، کاروان عرب را از تشنگی

بخش : 5 از 7 ( آمدن زن کافر با طفل شیرخواره نزد رسول الله )

مثنوی معنوی مولوی

خلاصه حکایت به فریاد رسیدن رسول الله ، کاروان عرب را از تشنگی

در هامونی خشک و سوزان ، کاروانی بزرگ از اعراب از بی آبی درمانده شده بودند و عقابِ سیاهِ مرگ بر سرشان بال گشوده بود . در این لحظه های سنگین و هولناک بود که پیامبر اکرم (ص) برای نجاتِ آنان سر رسید و بیدرنگ به جمعی از آنان فرمود : هر چه سریعتر به پشتِ تل های شنی آن سو بروید . کاروانیان پرسیدند : یا رسول الله مگر آن طرفِ تپه ها چه خبر است ؟ فرمود : در آن سو ، غلامی سیاه ، مَشکی پُر از آب همراه دارد و …

متن کامل « حکایت به فریاد رسیدن رسول الله ، کاروان عرب را از تشنگی » را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .

متن کامل اشعار آمدن زن کافر با طفل شیرخواره نزد رسول الله

ابیات 3220 الی 3237

3220) هم از آن دِه ، یک زنی از کافران / سوی پیغمبر دوان شد ز امتحان

3221) پیشِ پیغمبر در آمد با خِمار / کودکی دو ماهه زن را بر کنار

3222) گفت کودک : سَلَّمَ اللهُ عَلَیک / یا رسول الله قَد جِئنا اِلَیک

3223) مادرش از خشم گفتش : هَی خَموش / کی ات افگند این شهادت را به گوش ؟

3224) این کی ات آموخت ای طفلِ صغیر / که زبانت گشت در طفلی جَریر ؟

3225) گفت : حق آموخت ، آنگه جبرئیل / در بیان با جبرئیلم من رَسیل

3226) گفت : کو ؟ گفتا که : بالای سَرَت / می نبینی ؟ کُن به بالا مَنظَرت

3227) ایستاده بر سَرِ تو جبرئیل / مر مرا گشته به صد گونه دلیل

3228) گفت : می بینی تو ؟ گفتا که بلی / بر سَرَت تابان چو بَدری کاملی

3229) می بیآموزد مرا وصفِ رسول / ز آن عُلُوَّم می رهاند زین سُفول

3230) پس رسولش گفت : ای طفلِ رَضیع / چیست نامت ؟ باز گو و ، شو مُطیع

3231) گفت : نامم پیشِ حق ، عبدالعزیز / عبدِ عُزّی پیشِ این یک مشت حیز

3232) من ز عُزّی پاک و بیزار و بَری / حقِ آنکه دادت این پیغمبری

3233) کودکِ دو ماهه همچون ماهِ بَدر / درسِ بالغ گفته چون اصحابِ صدر

3234) پس حَنوط آن دَم ز جَنّت در رسید / تا دماغِ طفل و ، مادر بو کشید

3235) هر دو می گفتند کز خوفِ سقوط / جان سپردن بِه ، بر این بویِ حَنوط

3236) آن کسی را کِش مُعرّف حق بُوَد / جامد و نامیش صد صَدّق زند

3237) آن کسی را کِش خدا حافظ بُوَد / مرغ و ماهی مر وَرا حارِس شود

شرح و تفسیر آمدن زن کافر با طفل شیرخواره نزد رسول الله

زنی از زمرۀ حق ستیزان ، روزی با کودکِ دو ماهه اش به نام عبدالعزّی نزد پیامبر (ص) می آید تا صِدقِ دعوی آن حضرت را امتحان کند . کودک در دَم به سخن می آید و می گوید : ای محمّد ، درود خدا بر تو باد . مادر خشمگین می شود و بر کوکِ شیرخوار خود نهیب می زند و می پرسد : چه کسی به تو این کلام را آموخته ، می گوید : خداوند و جبرئیل ، حضرت رسول خدا از او می پر سد : نامت چیست ؟ می گوید : نامِ حقیقی و باطنی من عیدالعزیز است . زیرا من بندۀ خداوندِ عزیزم . امّا این قومِ نادان مرا عبدالعزّی نامیده اند . زیرا پرستندۀ بت عُزّی هستند . سرانجام مادر نیز ایمان می آورد .

مأخذِ این حکایت را انقروی از کتاب نُزهة الناظرین از قولِ ابو هریره نقل کرده است : « زنی با کودکی که هنوز زبان باز نکرده بود نزدِ پیامبر (ص) آمد . پیامبر (ص) به آن کودک فرمود : من کیستم ای پسرک ؟ کودک گفت : تو رسولِ خدایی . پیامبر (ص) فرمود : راست گفتی آفرین بر تو »

هم از آن دِه ، یک زنی از کافران / سوی پیغمبر دوان شد ز امتحان


نیز از همان روستای غلامِ سیاه ، زنی از کافران شتابان و دوان به سویِ پیامبر (ص) آمد تا آن حضرت را امتحان کند .

پیشِ پیغمبر در آمد با خِمار / کودکی دو ماهه زن را بر کنا


آن زن در حالی که روسری بر سر داشت و یک کودکِ دو ماهه همراه آورده بود . به حضورِ پیامبر (ص) رسید . [ خِمار = در اصل به معنی هر چیزی است که چیزِ دیگری را می پوشاند امّا در عُرف ، اختصاص یافته است به روسری و مقنعۀ زنان ]

گفت کودک : سَلَّمَ اللهُ عَلَیک / یا رسول الله قَد جِئنا اِلَیک


کودکِ دو ماهه گفت : درودِ خدا بر تو باد ای رسولِ خدا ، ما نزدِ تو آمده ایم .

مادرش از خشم گفتش : هَی خَموش / کی ات افگند این شهادت را به گوش ؟


مادر آن کودک چنان خشمگین شد که به کودک گفت : هی پسر ساکت شو . چه کسی به تو این گواهی دادن را یاد داده است ؟

این کی ات آموخت ای طفلِ صغیر / که زبانت گشت در طفلی جَریر ؟


ای کودکِ شیرخواره ، چه کسی این جمله را به تو آموخته است که در سنِ کم ، زبان درازی کنی ؟ [ جَریر = تُند زبان ، گویا ]

گفت : حق آموخت ، آنگه جبرئیل / در بیان با جبرئیلم من رَسیل


آن کودک دو ماهه جواب داد : این کلام را در درجۀ اوّل حق تعالی به من آموخته و بعد از او جبرئیل یادم داده است . من در بیانِ این شهادت با جبرئیل همآواز هستم . [ رَسیل = همراه ، همآواز ]

گفت : کو ؟ گفتا که : بالای سَرَت / می نبینی ؟ کُن به بالا مَنظَرت


مادر از آن کودک سؤال کرد : جبرئیل کو و کجاست ؟ کودک جواب داد : بالاس سَرِ توست . مگر نمی بینی ؟ سرت را بلند کن تا او را ببینی .

ایستاده بر سَرِ تو جبرئیل / مر مرا گشته به صد گونه دلیل


جبرئیل بر سرِ تو ایستاده و تا کنون مرا صد بار راهنمایی کرده است .

گفت : می بینی تو ؟ گفتا که بلی / بر سَرَت تابان چو بَدری کاملی


مادر گفت : آیا تو جبرئیل را می بینی ؟ کودک گفت : آری می بینم . اینک بر بالای سَرت جبرئیل را مانندِ قرصِ کامل ماه می بینم . [ بَدر = ماه تمام ، ماه پُر ، ماه چهارده ، و این حالت نتیجه تابش مستقیم آفتاب به ماه است و ایّامِ بدر با روزهای پُری ماه ، از سیزده تا پانزدهم ماه است . ( فرهنگ اصطلاحات نجومی ، ص ۷۸ ) ]

می بیآموزد مرا وصفِ رسول / ز آن عُلُوَّم می رهاند زین سُفول


دوباره کودک گفت : توصیفِ پیامبر (ص) را جبرئیل به من آموخته است و بواسطۀ آن والایی ، مرا از این مراتبِ پَست نجات می دهد . [ سُفول = پستی ، حقارت ، فرومایگی ]

پس رسولش گفت : ای طفلِ رَضیع / چیست نامت ؟ باز گو و ، شو مُطیع


سپس پیامبر (ص) فرمود : ای طفلِ شیرخوار ، اسمِ تو چیست ؟ بگو و امرِ مرا اطاعت کن . [ رَضیع = طفل شیرخوار ]

گفت : نامم پیشِ حق ، عبدالعزیز / عبدِ عُزّی پیشِ این یک مشت حیز


کودک گفت : نامم در پیشگاهِ الهی ، عبدالعزیز ( = بندۀ خداوندِ عزیز ) است ، امّا نامم در نزدِ یک مشت آدمِ بی سر و پا یعنی بت پرستان ، عبد عزّی است . [ عُزّی = درختی بوده است که اعرابِ جاهلی غَطَفان آن را می پرستیدند و رسول خدا ، خالد بن ولید را مأمور می کند که آن بت را قطع کند ( مجمع البیان ، ج 9 ، ص 176 ، ذیل آیه 19 سورۀ نجم ) / حیز = نامرد و مُخَنّث ، اصل کلمۀ «حیز» به فارسی «هیز» است / مُخَنَّث = به معنی مردی است که حالات و اطوارِ زنان را داشته باشد . زن نما ، زن مانند ]

من ز عُزّی پاک و بیزار و بَری / حقِ آنکه دادت این پیغمبری


به حقِ آن ذاتِ الهی که این مقامِ پیامبری را به تو عطا فرمود ، من از پرستشِ بتِ عُزّی برائت می جویم . [ عُزّی ( زهره ) ، از بت های مشهور اعراب بود ]

کودکِ دو ماهه همچون ماهِ بَدر / درسِ بالغ گفته چون اصحابِ صدر


آن کودکِ دو ماهه همچون ماهِ شبِ چهارده می تابید و مانندِ عالمانِ کاملی که بر صدرِ مجالسِ درس می نشینند ، دروسی در کمال رسانی و بلوغ و پختگی می داد . [ درسِ بالغ = می تواند به معنی مردانِ کامل که به بلوغ روحی ( نه فقط جسمی ) رسیده اند نیز باشد ]

پس حَنوط آن دَم ز جَنّت در رسید / تا دماغِ طفل و ، مادر بو کشید


در همان لحظه بویِ عطرآگینِ بهشت برین به مشامِ کودک و مادرش رسید . [ حَنوط = شرح بیت 2817 دفتر سوم ]

هر دو می گفتند کز خوفِ سقوط / جان سپردن بِه ، بر این بویِ حَنوط


کودک و مادرش که از زایل شدن این بویِ بهشتی بیمناک بودند می گفتند : اگر به خاطر این بویِ بهشتی جان بدهیم بهتر است از اینکه آن را از دست بدهیم .

آن کسی را کِش مُعرّف حق بُوَد / جامد و نامیش صد صَدّق زند


کسی که مُعرّفِ او حضرن حق باشد ، جمادات و نباتات صد گونه او را تصدیق می کنند . [ اگر «صَدّق» را بدون تشدید «دال» بخوانیم ، معنی بیت می شود « کسی که معرف او حضرت حق باشد . جمادات و نباتات صد بار می گویند ، او در دعویش راست گفت » ( این وجه را اکبرآبادی اختیار کرده است ) ]

آن کسی را کِش خدا حافظ بُوَد / مرغ و ماهی مر وَرا حارِس شود


هر کسی را که خدا حفظ کند ، حتی مرغ و ماهی نیز از او حفاظت می کنند . [ حکایتی که در بخش بعد آمده در تبیین همین نکته است ]

شرح و تفسیر بخش قبل                    شرح و تفسیر بخش بعد

دکلمه آمدن زن کافر با طفل شیرخواره نزد رسول الله

خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی

سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین  خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …

متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی

مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …

متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.

منابع و مراجع :

  1. شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر سوم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات

Tags:
اولین نفری باشید که نظرتان را ثبت می کنید

ارسال پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

*

تماس با دیدارجان

لطفا نظرات ، انتقادات و پیشنهادات خود را ارسال فرمایید.

درحال ارسال

وارد شوید

اطلاعات خود را فراموش کرده اید؟