شرح و تفسیر تعظیم نعت مصطفی (ص) که مذکور بود در انجیل در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
شرح و تفسیر تعظیم نعت مصطفی (ص) که مذکور بود در انجیل
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر اول ابیات 727 تا 738
نام حکایت : پادشاه جهود که نصرانیان را می کشت از بهر تعصب
بخش : 24 از 24
در میان جهودان ، پادشاهی جبار و بیدادگر بود که نسبت به عیسویان سخت کینه توز بود . این پادشاه موسی (ع) و عیسی (ع) را که در واقع شعله ای از یک چراغ و با هم متحد بودند را از روی تعصب ، مخالف یکدیگر می انگاشت و در صدد بو که دین و آئین عیسویان را براندازد . او وزیری کاردان و زیرک داشت که در امور مهم او را یاری می داد . وزیر می دانست که ایمان و عقیده مردم را نمی توان با خشم و زور از میان برداشت بلکه برعکس هر چه زور و خشونت سخت تر باشد عقیده و ایمان مردم استوارتر گردد و از اینرو نیرنگی ساخت و شاه را نیز موافق خود کرد . بر اساس این نیرنگ شاه را متقاعد نمود که چنین وانمود سازد که وزیر به آئین عیسویان گرایش یافته است ، پس باید دست و گوش و بینی او را برید و …
متن کامل حکایت آن پادشاه جهود که نصرانیان را می کشت از بهر تعصب را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
727) بود در انجیل ، نام مصطفی / آن سر پیغمبران ، بحر صفا
728) بود ذکر حلیه ها و شکل او / بود ذکر غزو و صوم و اکل او
729) طایفه نصرانیان بهر ثواب / چون رسیدندی بدان نام و خطاب
730) بوسه دادندی بر آن نامئ شریف / رو نهادندی بدان وصف لطیف
731) اندرین فتنه که گفتیم آن گروه / ایمن از فتنه بدند و از شکوه
732) ایمن از شر امیران و وزیر / در پناه نام احمد مستجیر
733) نسل ایشان نیز هم بسیار شد / نور احمد ، ناصر آمد ، یار شد
734) و آن گروه دیگر از نصرانیان / نام احمد داشتندی مستهان
735) مستهان و خوار گشتند از فتن / از وزیر شوم رای شوم فن
736) هم مخبط دینشان و حکمشان / از پی طومارهای کربیان
737) نام احمد این چنین یاری کند / تا که نورش چون نگه داری کند ؟
738) نام احمد چون حصاری شد حصین / تا چه باشد ذات آن روح الامین
بود در انجیل ، نام مصطفی / آن سر پیغمبران ، بحر صفا
نام حضرت محمد مصطفی (ص) در انجیل آمده بود . همان پیامبری که سرور انبیاء و دریای صفا و نورانیّت است . [ در قسمتی از آیه 6 سوره صف آمده است « … نوید دهم به آمدن رسولی که از پسِ من ( عیسی ) آید که نامش احمد است … » . محققان مسلمان عقیده دارند که نام محمد (ص) عیناََ در انجیل بَرنانا به عنوان رسول خدا آمده است . لیکن این انجیل مورد تأئید کلیسائیان نیست . ]
بود ذکر حلیه ها و شکل او / بود ذکر غزو و صوم و اکل او
وصفِ شکل و شمائل و اخلاقِ محمد (ص) و جهاد و روزه و افطار و خوردنِ او همه در انجیل آمده است . [ حِلّیه = زینت و زیور ، در اینجا اوصاف و شمائل / غَزو = جنگ و پیکار / صَوم = روزه / اَکل = خوردن ]
طایفه نصرانیان بهر ثواب / چون رسیدندی بدان نام و خطاب
گروهی از نصرانیان ( عیسویان ) ، همینکه به آن نامِ شریف و خطابِ لطیف می رسیدند . یعنی وقتی انجیل را می خواندند و نام و اوصاف شریف حضرت محمد (ص) را می یافتند برای بردن اجر و صواب . [ ادامه معنا در بیت بعد ]
بوسه دادندی بر آن نام شریف / رو نهادندی بدان وصف لطیف
آن نامِ شریف را می بوسیدند و رخ بر اوصاف جمیلِ آن حضرت می نهادند . یعنی از جان و دل ، آن اشارت و بشارت را احترام می نهادند و عزیزش می شمردند .
اندرین فتنه که گفتیم آن گروه / ایمن از فتنه بدند و از شکوه
در این فتنه که ما پیشتر بیان کردیم . یعنی در ماجرای وزیر مکّار ، آن دسته از عیسویان که نام حضرت محمّد (ص) را بزرگ داشتند و عزیزش شمردند . از ورطۀ فتنه و آشوب رَستند .
ایمن از شر امیران و وزیر / در پناه نام احمد مستجیر
و از شرِ امیران و وزیران ، ایمن و سالم ماندند و در پناهِ نامِ شریفِ احمد ، پناه گرفتند . یعنی از هلاکت و خسارت دنیا و آخرت رهیدند . [ مُستَجیر = پناه خواهنده ، زنهار خواه ]
نسل ایشان نیز هم بسیار شد / نور احمد ، ناصر آمد ، یار شد
نسل آنان فراوان شد و نور حضرت احمد (ص) یار و یاور آنان گشت . [ این همه نعمت و نیک فرجامی ، زاییدۀ ادب بود . ادب از ارکان شخصیت والای آدمی است و حاصل آن متانت روحی است و همین امر ، آدمیان را از مهالک می رهاند . اهمیت ادب در شرح بیت 78 همین دفتر ]
و آن گروه دیگر از نصرانیان / نام احمد داشتندی مُستَهان
اما دستۀ دیگری از نصرانیان که نام احمد (ص) را خوار و حقیر می داشتند . [ ادامه معنا در بیت بعد . مُستَهان = حقیر و فرومایه ، کمینه ]
مستهان و خوار گشتند از فتن / از وزیر شوم رای شوم فن
آنان به سبب توهین بدان نامِ شریف در فتنه هایی که میانشان برپا شد . حقیر و ذلیل شدند . یعنی آن وزیرِ بَداندیش و گُجسته کیش ، آنان را به ورطۀ فتنه ای هولناک درافکند و بدین ترتیب به خواری و ذلّت گرفتارشان آورد . [ شوم رأی = آنکه فکر و نیّتِ بد داشته باشد / شوم فَن = آنکه ترفند ناپسند بکار گیرد ]
هم مُخَبّط دینشان و حکمشان / از پی طومارهای کژبیان
بدین سان دین و آیین عیسویان به سبب آن طومارهای مخدوش و گمراه کننده آشفته و دَر هم و بَر هم شد . [ مُخَبّط = آشفته و پریشان / کژبیان = سخن در هم و بر هم و متناقض ]
نام احمد این چنین یاری کند / تا که نورش چون نگه داری کند ؟
وقتی که نام شریف احمد (ص) اینگونه یاوری می کند . پس بنگر که نورِ حقیقت آن حضرت چگونه مردمان را از مهالک گمراهی و تباهی مصون می دارد .
نام احمد چون حصاری شد حصین / تا چه باشد ذات آن روح الامین
نام شریف حضرت احمد (ص) مانند دژی استوار بود . پس هر کس بدان دژ درمی آمد از فتنه ها می رهید . حال از این مطلب دریاب که ذاتِ شریفِ آن روح الامین چه استوار دژی است . [ روح الامین = وصفِ جبرئیل (ع) است . چنانکه در آیه 193 و 194 سوره شعراء آمده است « جبرئیل امین ، قرآن را بر قلبِ تو ( محمّد ) نازل کرد تا از انذار کردن باشی » . طبرسی گوید : مراد از روح الامین همانا جبرئیل است که در وحی الهی تغییری ایجاد نمی کند . و اینکه «روح» نامیده شده بدین خاطر است که با برکاتی که از عرش می آورد ارواح آدمیان را زنده کند . ( مجمع البیان ، ج 7 ، ص 204 ) . اما در بیت فوق مراد از روح الامین ، پیامبر (ص) است . بدین مناسبت که امین یکی از القاب آن حضرت بوده است . ]
دکلمه تعظیم نعت مصطفی (ص) که مذکور بود در انجیل
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر اول – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
بسیار عالی ،از شما خیلی سپاسگزارم. واقعا اگر دکلمه و تفسیر شما نباشه،برای آدم بی سوادی چون من فهم این همه معنا و زیبایی میسر نبود. همیشه دلم میخواست مثنوی بخونم ولی اصلا فارسی خوب نیست.ولی شما خیلی راحتش کردید.