غزل شماره 99 دیوان خواجه حافظ شیرازی | شرح و تفسیر

بجز هندویِ زلفش هیچکس نیست / که برخوردار شد از رُویِ فرّخ

کسی نیست که به جز از هندوی زلف فرخ از رویش هم برخوردار باشد یعنی هر کس که از فرخ برخوردار شده فقط از هندوی زلفش بوده امّا از روی وصالش کسی بهره مند نشده است . [ هندوی زلفش = گیسوی مشکین ]

سیاهی نیک بخت است آنکه دایم / بُوَد همراز و هم زانویِ فّرخ

آن سیاهی که همیشه همراز و هم زانوی فرخ است ، سیاهِ خوش طالعی است . [ سیاه = مراد موی فرخ است / هم زانو = همنشین ]

شود چون بیدِ لرزان سروِ آزاد / اگر بیند قدِ دلجویِ فرّخ

سرو بستان اگر قدِ دلجوی فرخ را ببیند چون بید لرزان شود . یعنی قامت خرامان فرخ را اگر سرو ببیند از غیرتش بی اختیار می لرزد . [ بید = نام درختی است / لرزان = صفت است برای بید ]

بده ساقی شرابِ ارغوانی / بیادِ نرگسِ جادویِ فرّخ

ای ساقی به یاد چشم زیبا و افسونگر فرخ ، باده سرخ بده تا بنوشم . [ شراب ارغوانی = می گلگون و سرخ رنگ / نرگس جادو = نرگس افسونگر ، مقصود چشم است ]

دو تا شد قامتم همچون کمانی / ز غم پیوسته چون ابرویِ فرّخ

قامتم از غمِ پیوسته مثلِ کمان دو لا شد مانندِ ابروی فرخ . [ دو تا = دو لا ]

نسیمِ مُشکِ تاتاری خجل کرد / شمیمِ زلفِ عنبر بویِ فرّخ

رایحه زلفِ عنبر بوی فرخ ، نسیمِ مشکِ تاتاری را شرمنده کرد . [ نسیم و شمیم = هر دو به معنی رایحه و بوی خوش ]

اگر میلِ دلِ هر کس بجایی است / بُوَد میلِ دلِ من سویِ فرّخ

اگر دل هر کسی میل به جایی داشته باشد یعنی به جایی مقید و متعلق باشد . میلِ دلِ من به جانب فرخ است یعنی مقید و متعلق به اوست .

غلامِ همّتِ آنم که باشد / چو حافظ بنده و هندویِ فرّخ

من غلامِ همتِ بلندِ آن کسی هستم که چون حافظ ، بنده و غلام فرخ باشد . [ هندوی فرخ = غلام و زرخرید فرخ ]

شرح و تفسیر غزل 98                     شرح و تفسیر غزل 100