شرح و تفسیر غزل شماره 2 دیوان حافظ
شرح و تفسیر غزل شماره 2 دیوان حافظ شیرازی در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
یار به فکر آرایش و اصلاح خود است ام من به فکر باده نوشی و مستی . هیچ مناسبتی بین من و یار نیست . مصراع دوم همین معنی را تایید می کند و می گوید : بین طریق عشق و طریق زهد تنافی وجود دارد . [ صلاح کار = عمل صالح و نیک . خراب = سرخوش و مست ]
دلم از صومعه و از خرقه ریا زده شد یعنی از هر دو این ها بیزارم . کجاست دیر مغان ؟ یعنی میخانه و شراب خالص و صاف کجاست . یعنی این که از زرق و ریا بیزارم و از ظاهر سازی نفرت دارم . سلوک طریق عشق و رندی را می خواهم . [ صومعه = در اصل عبادتگاه نصارا بوده ولی بعدها مطلقاََ به عبادتگاه اطلاق شد . دلم بگرفت = متنفرم و بیزارم . خرقه سالوس = خرقه ریا . ناب = خالص و صافی ]
این بیت مضمون بیت اول را تایید می کند و می گوید : چه مناسبت دارد باده نوشی با صلاح و تقوی . استماع وعظ کجا و شنیدن ساز کجا . چون این دو با هم سازگار نیستند .
از روی دوست ، خاطر دشمنان چه دریابد یعنی دشمنان از روی دوست نور و صفا کسب نمی کنند . مصراع دوم را مثل قرار داده و می فرماید : آتش خاموش شمع کجا و شمع آفتاب کجا . یعنی همانطور که شمع خاموش از خورشید نور و ضیا کسب نمی کند . دل افسرده دشمنان هم از روی جانان کسب نور و ضیا نکند . [ دریابد = فهمیدن ، یابیدن و یافتن مطلقاََ به معنای پیدا کردن است ولی اگر به اول هر یک از آنها ، پیشوند «در» اضافه گردد . معنای فهمیدن می دهند . چراغ = آتش پاره ای که در فتیله شمع می سوزد . و لفظ مرده اگر در مورد آتش بکار رود به معنای خاموش است ]
چون خاک آستان شما سُرمه چشم ما است . بفرمایید که از این پیشگاه کجا رویم . یعنی تا چشم باز کردیم این پیشگاه را دیدیم و تا روز مرگ هم ملازم همین درگاهیم و غیر از این جا به جای دیگر نمی رویم . [ کحل = سُرمه . بینش = دیدن و بصر . آستان = درگاه ]
ای دل به سیب زنخدان جانان فریفته مشو که آن در سر راهش چاهی است . خطاب به دل گوید : ای دل با این عجله کجا می روی . شتاب مکن و با تمکین و تأمل برو که به چاه نیفتی والّا زندانی ابد می شوی . چون زنجیرهای زلف جانان زندان و حبس خانه دل هاست . هر کس که گرفتار شد دیگر خلاصی ندارد پس اگر می خواهی گرفتار نشوی و اسیر عشق جانان نگردی به آن چیزها التفات و توجه نداشته باش . [ سیب زنخدان = زقن را گویند ، گودی در چانه که شعرا آن را به سیب و به ، تشبیه کرده اند . چاه = در اینجا به معنای چاه عمیق واقعی نیست ]
روزگار وصال رفت . ذکرش به خیر باد . آن حرکات موزون و آن شیوه های مقبول و مطبوع جانان کجا رفت و آن عتاب های محبوبانه آن زمان چطور شد . [ بشد = رفت . یاد = ذکر و به خاطر آوردن . کرشمه = حرکات موزونی که از چشم و ابرو صادر مشود ، ناز و عشوه . عتاب = سرزنش ]
ای جانان از حافظ طمع و توقع قرار و صبر و خواب نداشته باش . قرار چیست و خواب کدام است و صبر کجاست ؟ مراد این است که خواب و آرامش در مقام صبر است . در مقام عشق این ها مفهومی ندارد . یعنی عاشق از این ها برکنار است . [ طمع مدار = آرزو مکن ]
دکلمه غزل شماره 2 دیوان حافظ شیراز ی
به اتفاق تذکره نویسان لقب اصلی او شمس الدین است و آن از بیت ذیل که از قطعه در تاریخ وفات اوست برمی آید :
به سوی جنت اعلی روان شد / فرید عهد ، شمس الدین محمد
نویسنده مقدمۀ دیوان حافظ او را «شمس الملة و الدین» یاد کرده و یکی از دیوانهای چاپی حافظ «شمس الدین والدنیا» نوشته ، بدیهی است که لقب او همان شمس الدین بوده و «ملت» و «دنیا» زائد است .
پس از وفات او اهلِ ذوق و عرفان وی را با القاب ذیل خوانده و ستوده اند .
بلبل شیراز ، لسان الغیب ، خواجۀ عرفان ، خواجه شیراز ، ترجمان الحقیقت ، کاشف الحقایق ، ترجمان الاسرار ، مجذوب سالک ، ترجمان السان و غیره . نام وی به اتفاق همه صاحبان تذکره ، محمد است و آن از بیت ذیل که از قطعه در تاریخ وفات اوست ، تایید می شود .
یگانه سعدی ثانی ، محمدِ حافظ / از این سراچه فانی به دارِ راحت رفت
تخلص خواجه ، حافظ است . و …
متن کامل زندگینامه شمس الدین محمد حافظ شیرازی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
ا
متن کامل معرفی جامع کتاب دیوان اشعار حافظ شیرازی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
1) ای عاشقان ای عاشقان امروز ماییم و شما / افتاده در غرقابه ای ، تا خود که داند آشنا…
1) هر آن ناظر که منظوری ندارد / چراغ دولتش نوری ندارد 2) چه کار اندر بهشت آن مدّعی را…
1) ای بادِ بی آرامِ ما ، با گُل بگو پیغام ما / که : ای گُل ، گُریز اندر…
1) مگر نسیم سَحر بوی یار من دارد / که راحت دل امّیدوار من دارد 2) به پای سرو درافتاده…
1) ای نوبهارِ عاشقان ، داری خبر از یارِ ما ؟ / ای از تو آبستن چمن ، و ای…
1) غلام آن سبک روحم که با ما سر گران دارد / جوابش تلخ و ، پنداری شِکر زیر زبان…
View Comments
خدا خیرتون بده کارتون فوق العادست
یکم ساده تر معنی کنین بهتره، چون مثلا مصراعی که نوشته خرقه سالوس، معنی کردید خرقه ریا، بعد کسی که نمیدونه خرقه چیه به مشکل بر میخوره.
دکلمه ی غزل غیر فعاله...کاش فعال میکردینش
فعال شد .
سایتتون بی‌نظیره، واقعا دست مریزاد، فقط اگر ممکنه امکان دانلود دکلمه رو در سایت قرار بدید ممنون میشم.
خسته نباشید
اینقدر شرح مثنوی تون خوبه که این شرح حافظ به نظرم ضعیفه.