به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر سوم ابیات 948 تا 958
نام حکایت : خواب دیدن فرعون آمدن موسی را و تدارک اندیشیدن
بخش : 8 از 17 ( به وجود آمدن موسی و وحی آمدن به مادر موسی )
هر چند ماجرای ولادت حضرت موسی (ع) در تفاسیر قرآن کریم و تواریخ به صورت های مختلف نقل شده . ولی این مطلب موردِ اتفاق است که نجات یافتن موسی از دستِ قهر و ستمِ فرعونی با مشیّتِ الهی و عنایتِ ربّانی بوده است . تورات در نقلِ این ماجرا به اجمال و اختصار سخن گفته و از تفصیلِ آن اجتناب ورزیده است . پس از آنکه منجّمان و خواب گزاران ، فرعون را از ولادت موسی می آگاهانند . به دستور فرعون ، فرزندانِ ذکورِ بنی اسرائیل قتل عام می شوند و …
متن کامل « حکایت خواب دیدن فرعون آمدن موسی را و تدارک اندیشیدن » را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .
زنِ عِمران که موسی را همراهِ خود تا نزدیکِ میدان برده بود . به میدان درنیامد و به جمع آن زنان نپیوست . بلکه از بیمِ آن فتنۀ هولناک ، دامن برچید . یعنی از آن فتنه و غوغا دور شد و دوباره به خانه بازگشت .
سپس فرعونِ حیله گر ، زنان قابله را برای جاسوسی به خانه های بنی اسرائیل فرستاد .
زنان جاسوس ، سخن چینی کردند و نهانی به فرعون خبر دادند که : در این خانه کودکی است که به میدان نیامده ، بنابراین نسبت به او شک و تردیدی در کار است . [ غَمز = در اصل به معنی اشاره با چشم و ابرو است ولی در اینجا به معنی سخن چینی و خبر دادن آمده است . ]
زنان جاسوس گفتند : در این کوچه زنی خوبرو می زید که کودکی نیز دارد . امّا زنی آگاه و داناست و قصدِ ما را می داند . [ انقروی می گوید : و لکن آن کودکِ پُر فنی است که آثارِ دولت و سعادت از سیمایش پیداست ( شرح کبیر انقروی ، جزو اوّل ، دفتر سوم ، ص 359 ) ]
ماموران فرعونی آمدند . امّا مادر موسی به فرمان خدا ، کودکش را درون تنوری انداخت . [ عَوانان = جمع عَوان به معنی سرهنگِ دیوان و مأمورِ اجرای دیوان قضا و حِسبَت . و به احتمال قوی مخفف اَعوان ( = یاران ) است که اصطلاحاََ اطلاق می شده بر مأمورِ اجرای حکم دیوان ]
از بارگاه خداوند دانا به همسر عِمران وحی رسید که : این پسر از تبار ابراهیم خلیل (ع) است . [ وحی = شرح بیت 1461 دفتر اوّل ]
به سبب حفظ و صیانتِ این فرمان حق که : آتشا ، بر ابراهیم باش سرد و سازگار . آتش در مقابل فرمان الهی ، سرکشی و تمرّد نکرد . ( شارد = رمنده ، سرکش ) [ مصراع اوّل مقتبس است از آیه 69 سورۀ انبیاء که شرح آن در بیت 547 دفتر اوّل گذشت . توضیح بیشتر در شرح ابیات 823 تا 833 دفتر اوّل آمده است . ]
پس همسر عِمران ، موسی را به فرمان الهی در میان آتش افکند . ولی آن آتش هیچ آسیبی به موسی نزد .
مأموران فرعونی پس از تفتیش های بیشمار ، بی آنکه به موسی دست یازند . ناامید و ناکام نزدِ فرعون رفتند . ولی جاسوسان خبر داشتند که کودک در آن خانه است .
آن جاسوسان به طمع مقداری پول ، مسئلۀ بچه را در حضور فرعون مطرح کردند و با مأموران تفتیش به بحث و مجادله پرداختند . ( دانگ = واحدی برای وزن و مساحت ، در اینجا به معنی مقداری پول ) [ یعنی موضوع یافتن آن بچه تقرایباََ منتفی شده بود . امّا خبرچینان به خاطر دریافت پول و انعام ، سر و صدا کردند و مأموران را متهم به قصور کردند . ]
خبرچینان به اصطلاح برای خودشیرینی پیش فرعون ، به مأموران تفتیش گفتند : ای مأموران دوباره به سوی آن خانه بازگردید و اتاق ها را خوب جستجو کنید . [ غُرف = اتاق ها ، جمع غرفه ]
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
1) ای عاشقان ای عاشقان امروز ماییم و شما / افتاده در غرقابه ای ، تا خود که داند آشنا…
1) هر آن ناظر که منظوری ندارد / چراغ دولتش نوری ندارد 2) چه کار اندر بهشت آن مدّعی را…
1) ای بادِ بی آرامِ ما ، با گُل بگو پیغام ما / که : ای گُل ، گُریز اندر…
1) مگر نسیم سَحر بوی یار من دارد / که راحت دل امّیدوار من دارد 2) به پای سرو درافتاده…
1) ای نوبهارِ عاشقان ، داری خبر از یارِ ما ؟ / ای از تو آبستن چمن ، و ای…
1) غلام آن سبک روحم که با ما سر گران دارد / جوابش تلخ و ، پنداری شِکر زیر زبان…