شرح و تفسیر غزل شماره 75 دیوان حافظ شیرازی در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
ای جانان ، خواب آن چشمانِ فتان تو بی غرض نیست و حتماََ سببی دارد ، یعنی بر اینکه به عشاق التفات نکنی و به روی شان نگاه ننمایی تغافل می کنی . همچنین پیچ و خم آن زلف پریشان ات نیز بی غرض نیست بلکه قلابی است برای صید دل های عشاق . [ خواب = رویا / فتان = فته گر / تاب = پیچش ]
از لبت هنوز شیر می چکید یعنی طفل بودی که من می گفتم . این شِکر در دورِ نمکدان تو بی علت نیست . یعنی بدین وسیله عشاق را به خود جلب نموده و توجه شان را به خود معطوف می داری . [ روان = جاری / می گفتم = بیان می کردم / در این بیت مراد از شِکر ، لب و مراد از نمکدان ، دهان است ]
جان و عمرت دراز باد ، یقیناََ می دانم که در کمان بودن ناوکِ مژگانت بی غرض نیست یعنی خدای تعالی حیات و عمرِ طولانی برایت میسر گرداند اگر چه یقین دارم نهادنِ ناوکِ مژگانت در کمانِ ابرو به صلاح نیست بلکه برای هلاک نمودن منِ ناتوان است . [ درازی = این کلمه را معمولاََ با «عمر» استعمال می کنند و مصرفش با «جان» مشهور نیست . یعنی «عمرت دراز باد» ]
ای دل ، به غم و محنت و غصۀ فراق مبتلایی و این ناله و فغان تو بی علت نیست . یعنی عاشق شده ای و مقتضای عشق فریاد فریاد و فغان و انین می باشد . [ اندوه = غصه ]
دیشب باد از سرِ کویش به گلشن گذشت . ای دل این چاکِ گریبانِ تو بدون سبب نیست بلکه خبرِ او را از باد گرفته ای و از شوق گریبانت را چاک زده ای . [ دوش = دیشب / چاک = پاره ]
دل اگر چه دردِ عشق را از مردم نهان می دارد امّا ای حافظ ، این دیدۀ گریان تو بیهوده نیست . یعنی اگر چه دل ، دردِ عشق را مخفی می دارد امّا اشکِ چشم ، آن را اظهار و ابراز می دارد پس عاشقی تو از آن معلوم است .
دکلمه غزل شماره 75 دیوان حافظ شیرازی
به اتفاق تذکره نویسان لقب اصلی او شمس الدین است و آن از بیت ذیل که از قطعه در تاریخ وفات اوست برمی آید :
به سوی جنت اعلی روان شد / فرید عهد ، شمس الدین محمد
نویسنده مقدمۀ دیوان حافظ او را «شمس الملة و الدین» یاد کرده و یکی از دیوانهای چاپی حافظ «شمس الدین والدنیا» نوشته ، بدیهی است که لقب او همان شمس الدین بوده و «ملت» و «دنیا» زائد است .
پس از وفات او اهلِ ذوق و عرفان وی را با القاب ذیل خوانده و ستوده اند .
بلبل شیراز ، لسان الغیب ، خواجۀ عرفان ، خواجه شیراز ، ترجمان الحقیقت ، کاشف الحقایق ، ترجمان الاسرار ، مجذوب سالک ، ترجمان السان و غیره . نام وی به اتفاق همه صاحبان تذکره ، محمد است و آن از بیت ذیل که از قطعه در تاریخ وفات اوست ، تایید می شود .
یگانه سعدی ثانی ، محمدِ حافظ / از این سراچه فانی به دارِ راحت رفت
تخلص خواجه ، حافظ است . و …
متن کامل زندگینامه شمس الدین محمد حافظ شیرازی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
متن کامل معرفی جامع کتاب دیوان اشعار حافظ شیرازی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
1) ای عاشقان ای عاشقان امروز ماییم و شما / افتاده در غرقابه ای ، تا خود که داند آشنا…
1) هر آن ناظر که منظوری ندارد / چراغ دولتش نوری ندارد 2) چه کار اندر بهشت آن مدّعی را…
1) ای بادِ بی آرامِ ما ، با گُل بگو پیغام ما / که : ای گُل ، گُریز اندر…
1) مگر نسیم سَحر بوی یار من دارد / که راحت دل امّیدوار من دارد 2) به پای سرو درافتاده…
1) ای نوبهارِ عاشقان ، داری خبر از یارِ ما ؟ / ای از تو آبستن چمن ، و ای…
1) غلام آن سبک روحم که با ما سر گران دارد / جوابش تلخ و ، پنداری شِکر زیر زبان…
View Comments
درود فراوان به شما و سپاس گزاری از زحماتتون درخواستی داشتم مبنی بر اینکه تفسیر غزل ها رو ادامه نمیدین؟ من دارم غزل به غزل تفسیر حافظ رو میخونم الانم به سایتتون عادت کردم و بسیار کامل و مفید هست چیزی که منو اندوهگین کرده، نبود ادامه غزلاست اگه امکان ادامش وجود داشته باشه کمال سپاس گزاری رو دارم حیفه از بقیه تفسیر غزلای حافظ محروم باشیم
سلام . به یاری خدا از این هفته ، غزل های حافظ را ادامه خواهم داد .