مشک آن غلام از غیب پر آب کردن به معجزه | شرح و تفسیر

آن سیه ، حیران شد از بُرهانِ او / می دمید از لامکان ، ایمانِ او

آن غلامِ سیاه وقتی این معجزۀ روشنِ حضرت پیامبر (ص) را مشاهده کرد . دچارِ حیرت شد و از عالَمِ ماورای طبیعت ،نسیم ایمان بر قلبش می دمید .

چشمه یی دید از هوا ریزان شده / مَشکِ او رُوپوشِ فیضِ آن شده

آن غلام می دید که از آسمان چشمه ای فرو می ریزد و مَشکِ او حجابی است بر آن فیضِ الهی و عنایتِ ربّانی .

ز آن نظر ، روپوش ها هم بر درید / تا معیّن چشمۀ غیبی بدید

از آنرو که دیدۀ قلبش به نورِ ایمان منوّر شده بود . همۀ این حجاب هایی را که ناشی از غلبۀ علل و اسباب ظاهری بود پاره کرد تا آشکارا چشمۀ الهی را مشاهده کند .

چشم ها پُر آب کرد آن دَم غلام / شد فراموشش ز خواجه وز مقام

همان لحظه چشم های آن غلام ، لبریز از اشک شد بطوریکه صاحب و محل و منزل خود را فراموش کرد . [ این همان حالتی است که صوفیان بدان محو گویند . توضیح محو در شرح بیت 2841 دفتر اوّل آمده است ]

دست و پایش ماند از رفتن به راه / زلزله افگند در جانَش اِله

دست و پای آن غلام از حرکت باز ماند و حضرت حق تعالی زلزله ای در روح و روان او پدید آورد . [ سالکان در ابتدای سلوک دچار حالتی اینگونه می شوند . مست و مستغرق می گردند و همه چیز و همه کس را فراموش می کنند و حاضر نیستند لحظه ای از این حالِ خوش بدر آیند . امّا دست عنایت حق آنان را دوباره به این عالَم می آورد تا بواسطۀ آن عده ای دیگر بدین راه یابند . چنانکه حضرت نبی اکرم (ص) آن غلام را دوباره به عالَمِ صحو آورد . ]

باز بهرِ مصلحت ، بازش کشید / که : بخویش آ ، باز رَو ای مُستَفید

حضرت پیامبر (ص) برای رعایت مصلحت ، دوباره آن غلام را از عالَمِ محو و استغراق و بیخویشی به مرتبۀ کار و خدمت بازآورد و فرمود : به خود آ و در این عالم به حرکت و فعالیت مشغول شو ای کسی که طالبِ فایده های معنوی هستی . [ مُستَفید = طلب کننده فایده ]

وقتِ حیرت نیست ، حیرت پیشِ توست / این زمان در رَه درآ ، چالاک و چُست

اکنون هنگامِ حیرت نیست . بلکه حیرت در آینده تو را دچار خواهد کرد . فعلاََ وقتِ سلوکِ توست و در این طریق زرنگ و چالاک باش . [ پیشِ توست = در پیش رو داری ، در آینده دچارِ آن خواهی شد ]

دست های مصطفی بر رُو نهاد / بوسه های عاشقانه بس بداد

آن غلام ، دست های مبارکِ حضرت محمّد مصطفی (ص) را بر صورتِ خود گذاشت و عاشقانه آنها را بوسید .

مصطفی دستِ مبارک بر رُخش / آن زمان مالید و ، کرد او فرّخَش

حضرت محمّد مصطفی (ص) دستِ مبارک خود را بر رویِ آن غلام کشید و او را شرافت و فرخندگی بخشید .

شد سپید آن زنگی و زادۀ حَبش / همچو بدرِ روزِ روشن شد شبش

آن غلامِ سیاه و حبشی فوراََ سپید شد و چهرۀ همچون شبِ سیاهش مانندِ روزِ پُرفروز ، روشن شد .

یوسفی شد در جمال و در دَلال / گفتش : اکنون رَو به ده ، واگوی حال

آن غلامِ سیاه در زیبایی و ناز همچون یوسفِ نبی شد . حضرت پیامبر (ص) به او گفت : هم اینک به سوی روستای خود برو و مشاهداتِ خود را تعریف کن . [ دَلال = ناز و کرشمه ]

او همی شد بی سر و بی پای ، مست / پای می نشناخت در رفتن ز دست

غلام ، در حالتِ بیخویشی و مستی می رفت و در رفتن ، دست از پا نمی شناخت .

پس بیآمد با دو مَشکِ پُر ، روان / سوی خواجه از نواحی کاروان

آن غلام با دو مَشکِ پُر از آب از محلِ کاروان به سویِ خواجه اش حرکت کرد .

شرح و تفسیر بخش قبل                     شرح و تفسیر بخش بعد