شرح و تفسیر اظهار معجزه پیامبر و به سخن آمدن سنگ ریزه در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
شرح و تفسیر اظهار معجزه پیامبر و به سخن آمدن سنگ ریزه
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر اول ابیات 2154 تا 2160
نام حکایت : پیر چنگی که در عهد عمر از بهر خدا چنگ زد در میان گورستان
بخش : 10 از 13
در عهد عُمَر ، رامشگری چنگ نواز بود که آواز دلاویز او همانند دَمِ اسرافیل ، مُردگان را زندگی و نشاط می بخشید . او عُمری را بر این کار سپری کرد و رفته رفته برف پیری بر سر و رویش باریدن گرفت و کمرش از بارِ سنگین عُمر خمیده گشت و ابروانش بر روی چشمانش فرو خُفت . آواز دلپذیرش به ناخوشی گرایید و دیگر کسی طالب ساز و آواز او نبود . و او یکه و تنها در فقر و فاقه و ناتوانی غوطه ور شد تا آنکه پیوند امیدش از خلق ، گسست و دل به امید حق بست . تا اینکه شبی به گورستانی خاموش و فراموش در حومۀ مدینه رفت و با خود گفت : این بار باید برای خدا زخمه ها را بر رشته ساز به رفتار آورم و …
متن کامل حکایت پیر چنگی که در عهد عمر از بهر خدا چنگ زد در میان گورستان را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .
2154) سنگ ها اندر کفِ بوجهل بود / گفت : ای احمد بگو این چیست زود
2155) گر رسولی ، چیست در مشتم نهان ؟ / چون خبر داری ز راز آسمان
2156) گفت : چون خواهی ؟ بگویم کآن چه هاست ؟ / یا بگوید آنکه ما حقیم و راست ؟
2157) گفت بوهل : این دوم نادرترست / گفت ، آری حق از آن قادرترست
2158) از میان مشتِ او ، هر پاره سنگ / در شهادت گفتن آمد ، بی درنگ
2159) لااله گفت و الاللّه گفت / گوهرِ احمد ، رسول الله سُفت
2160) چون شنید از سنگ ها بوجهل این / زد ز خشم ، آن سنگ ها را بر زمین
شرح و تفسیر اظهار معجزه پیامبر و به سخن آمدن سنگ ریزه
در مشت ابوجهل چند عدد سنگ ریزه بود . به پیامبر (ص) گفت : بگو ببینم اینها که در مشت دارم چیست ؟ آن حضرت فرمود کدامیک را بگویم ؟ آیا بگویم آنچه در مشت توست چیست یا بگویم آنچه در دست توست به حقانیت من گواهی دهد ؟ ابوجهل گفت : این مورد دوم نادرتر است . زیرا ممکن است به فراست بدانی که در مشت من چه چیزی نهان شده ولی گواهی دادن اشیای بی جان ، امری غیر عادی است . پیامبر (ص) در در پاسخ او گفت : در این دنیا چیزهای نادر بسیار وجود دارد و حتی در دنیا حقایقی است که با مجاری طبیعی قابل تفسیر نیست ولی خدا از همه اینها تواناتر است .
– ماخذ داستان بدین گونه یافت نشد . جز آنکه نُوَیری و دیگران ، یکی از معجزات حضرت ختمی مرتبت را شهادت سنگ ریزه می دانند ( نهایة الارب ، ج 3 ، ص 287 ) . و استاد فروزانفر می نویسد : ماخذ این قصه را بدین صورت تا کنون نیافته ام ولی مفاد آن یعنی تسبیح سنگریزه از معجزات مشهور حضرت رسوا الله (ص) است و به چند صورت نقل شده ( شرح مثنوی شریف ، ج 3 ، ص 882 ) . به هر حال ، خود داستان گویای این حقیقت عرفانی است که شوق و حیات و عشق ، جاری در همه ذرات و ساری در جمیع کائنات است .
سنگ ها اندر کفِ بوجهل بود / گفت : ای احمد بگو این چیست زود
ابو جهل ، سنگ ریزه هایی را در مشت خود نهان داشته بود و چون با حضرت پیامبر روبرو شد به او گفت : ای احمد ، زود بگو در مشتِ من چیست .
گر رسولی ، چیست در مشتم نهان ؟ / چون خبر داری ز راز آسمان
اگر تو رسول حقیقی هستی بگو در مشتم چه چیزی نهان شده ؟ تو که مدعی هستی از اسرار آسمان خبر داری .
گفت : چون خواهی ؟ بگویم کآن چه هاست ؟ / یا بگوید آنکه ما حقیم و راست ؟
پیامبر (ص) به ابوجهل گفت : آیا می خواهی بگویم چه چیزهایی در دست توست و یا اینکه بگویم آن چیزهایی که در مشت تو نهان شده بر حقانیت ما گواهی دهند ؟
گفت بوجهل : این دوم نادرترست / گفت : آری حق از آن قادرترست
ابوجهل گفت : این مورد دوم نادرتر و عجیب تر است و حضرت رسول (ص) فرمود : بلی ، حق تعالی قادرتر از این است که در گمان بشر بگنجد .
از میان مشتِ او ، هر پاره سنگ / در شهادت گفتن آمد ، بی درنگ
در میان مشت ابوجهل ، هر تکه سنگی شروع کرد به شهادت دادن و بی درنگ و تاخیر به سخن درآمد .
لاالهَ گفت و الاللّه گفت / گوهرَ احمد ، رسول الله سُفت
آن سنگ ریزه ها در مشت ابوجهل ، کلمه « لااله الالله » را گفت و گوهر تابناک رسول خدا را بیان کرد . [ ملا هادی سبزواری در باب تسبیح جمادات ، کلامی دلپذیر و عارفانه دارد : « ذکر و تسبیح اشیاء از آن است که هر وجودی را دلالتی است بر صفت حق . چه هر وجود ، اسمِ حق است و اسم از سِمَه است و سِمَه علامت است . و هر وجود مضاف به حق ، وجه حق است . پس به اعتبار وجه النفس دلالت دارد بر وجه الله . به وضع فطری الهی نه دلالتی که متکلمین گویند که به اعتبار حدوث دلالت کند بر وجود صانع ، بلکه اَزیَد از دلالت الفاظ بر معانی ، چه دلالت الفاظ بر معانی ، عارضی است و به مواضعه و قرارداد است و عارض ، زایل می شود به خلاف دلالت وجودات بر معانی الهیه که ذاتی است و لَم یَزل و لا یَزال است و چون ذکر تو نیز آن است که وجودت ، حمد خدا باشد . یعنی اظهار فضایل و فواضل او کند به تقریب تخلق به اخلاق الله … ( شرح اسرار ، ص 65 )
چون شنید از سنگ ها بوجهل این / زد ز خشم ، آن سنگ ها را بر زمین
همینکه ابوجهل از سنگ این گواهی و شهادت را شنید . از خشم و غضب ، آن سنگ ها را بر زمین زد .
دکلمه اظهار معجزه پیامبر و به سخن آمدن سنگ ریزه
دکلمه اظهار معجزه پیامبر و به سخن آمدن سنگ ریزه
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر اول – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
