امر حق تعالی به حضرت موسی علیه السلام | شرح و تفسیر در مرکز تخصصی شعر و عرفان دیدارجان
امر حق تعالی به حضرت موسی علیه السلام | شرح و تفسیر
شاعر : مولانا جلال الدین محمد بلخی
کتاب : مثنوی معنوی
قالب شعر : مثنوی
آدرس شعر : مثنوی معنوی مولوی دفتر سوم ابیات 180 تا 188
نام حکایت : خورندگان پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح
بخش : 5 از 6 ( امر حق تعالی به حضرت موسی علیه السلام )
خلاصه حکایت خوردن پیل بچه از حرص و ترک نصیحت ناصح
گروهی از مسافران به سرزمین هند رسیدند و چون گرسنه بودند خواستند حیوانی شکار کنند . در این اثنا مردی دانا و خِردمند با آنها روبرو شد و از سَرِ دلسوزی و راهنمایی به آنها گفت که در این سرزمین پهناور ، گلّه های فیل بسیار یافت می شود ولی مبادا هوسِ شکارِ آنها به سَرتان بزند ، زیرا فیل ها بوی فرزندان خویش را تشخیص می دهند و اگر شما فیلی شکار کنید و بخورید قطعاََ گرفتار انتقام فیلانِ مست خواهید شد . مرد دانا پس از گفتن این سخنان با آن جمع وداع گفت و رفت . کم کم گرسنگی بر ایشان چیره شد و …
متن کامل « حکایت خوردن پیل بچگان از حرص و ترک نصیحت ناصح » را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید .
متن کامل اشعار امر حق تعالی به حضرت موسی علیه السلام
ابیات 180 الی 188
180) گفت : ای موسی ز من می جو پناه / با دهانی که نکردی تو گناه
181) گفت موسی : من ندارم آن دهان / گفت : ما را از دهانِ غیر خوان
182) از دهانِ غیر کی کردی گناه ؟ / از دهانِ غیر بر خوان کای اله
183) آن چنان کن که دهان ها مر تو را / در شب روزها آرَد دُعا
184) از دهانی که نکردستی گناه / و آن دهانِ غیر باشد عذرخواه
185) یا دهانِ خویشتن را پاک کُن / روح خود را چابک و چالاک کن
186) ذکرِ حق پاک است ، چون پاکی رسید / رخت بر بندد ، برون آید پلید
187) می گریزد ضدها از ضدها / شب گریزد ، چون برافروزد ضیا
188) چون درآید نامِ پاک اندر دهان / نی پلیدی مانَد و ، نی اَندُوهان
شرح و تفسیر امر حق تعالی به حضرت موسی علیه السلام
گفت : ای موسی ز من می جو پناه / با دهانی که نکردی تو گناه
خدا فرمود : ای موسی با دهانی پناه درخواست کن که با آن دهان گناهی نکرده باشی .
گفت موسی : من ندارم آن دهان / گفت : ما را از دهانِ غیر خوان
موسی گفت : من آن دهانی که می گویی ندارم . خدا فرمود : پس ما را با دهانِ دیگری بخوان . [ زیرا که تو با دهانِ دیگری گناهی مرتکب نشده ای و هیچ احدی را با زبان دیگران نیازرده ای ( جواهرالاسرار ، دفتر سوم ، ص 374 ) ]
از دهانِ غیر کی کردی گناه ؟ / از دهانِ غیر بر خوان کای اله
ای موسی ، تو چه وقت از دهانِ دیگری گناهی مرتکب شده ای ؟ مسلماََ هیچ وقت . پس ما را با دهانِ دیگری بخوان و بگو : معبودا .
آن چنان کن که دهان ها مر تو را / در شب روزها آرَد دُعا
تو چنان رفتار کن ، که دهانِ مردم ، روز و شب تو را دعا کند . [ چنان با دیگران به اخلاقِ پسندیده رفتار کن که نزد همگان محبوب شوی و آن خیری که تو در حق خود به دعا خواهی ، دیگران در حقِ تو همان خیر را به دعا خواهند ( شرح مثنوی معنوی ، ج 2 ، ص 14 ) ]
از دهانی که نکردستی گناه / و آن دهانِ غیر باشد عذرخواه
از دهانی که گناهی مرتکب نشده ای و آن دهانِ دیگری است که عذرِ گناهانِ تو را می خواهد . [ اگر چنین امری ممکن نبود راهِ دیگری برگزین و آن راه اینست ]
یا دهانِ خویشتن را پاک کُن / روح خود را چابک و چالاک کن
یا دهان خود را از هر گونه آلایش پاک کن و روحِ خود را چابک و چالاک کن یعنی به پرواز درآور . [ پاک کردن دهانِ گناهکار = یعنی تطهیرِ روح از آلودگی های معاصی ، و زنگ و تیرگی شهوات جسمانی ، جز با تبدیل مزاجِ روحانی و ولادت ثانی که در گفته های پیشین آمد میسّر نیست . ]
ذکرِ حق پاک است ، چون پاکی رسید / رخت بر بندد ، برون آید پلید
ذکرِ خدا همیشه پاک است و چون پاکی از راه برسد ، ناپاکی و پلیدی می گریزد .
می گریزد ضدها از ضدها / شب گریزد ، چون برافروزد ضیا
اصداد از یکدیگر می گریزند ، چنانکه مثلا وقتی نور خورشید بتابد شب می گریزد .
چون درآید نامِ پاک اندر دهان / نی پلیدی مانَد و ، نی اَندُوهان
همینکه نامِ پاک حق تعالی بر زبان رانده شود . نه پلیدی می ماند و نه اندوه .
دکلمه امر حق تعالی به حضرت موسی علیه السلام
خلاصه زندگینامه مولانا جلال الدین محمد بلخی
سرزمین ایران از دیرباز مهد تفکرات عرفانی بوده است . از این رو در طی قرون و اعصار ، نام آورانی بی شمار در عرصه عرفان و تصوف در دامن خود پرورش داده است . یکی از این بزرگان نام آور ، حضرت مولانا جلال الدین محمد بلخی است که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است . او در ششم ربیع الاول سال 604 هجری قمری در بلخ زاده شد . پدر او محمدحسین خطیبی است که به بهاءالدین ولد معروف شده است و نیز او را با لقب سلطان العلما یاد کرده اند . بهاء ولد از اکابر صوفیه و اعاظم عرفا بود و خرقه او به احمد غزالی می پیوست و در علم عرفان و …
متن کامل زندگینامه مولانا جلال الدین بلخی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
خلاصه معرفی کتاب مثنوی معنوی مولوی
مثنوی معنوی کتابی تعلیمی و درسی در زمینه عرفان ، اصول تصوف ، اخلاق ، معارف و …است . مولانا بیشتر به خاطر همین کتاب شریف معروف شده است . مثنوی معنوی دریای ژرفی است که می توان در آن غواصی کرد و به انواع گوهرهای معنوی دست یافت با آنکه تا آن زمان کتابهای ارزشمند و گرانقدری نظیر منطق الطیر عطار نیشابوری و حدیقت الحقیقت سنائی و گلشن راز شبستری از مهمترین و عمیق ترین کتب عرفانی و صوفیانه به شمار می رفتند ولی با ظهور مثنوی معنوی مولانا و جامعیت و ظرافت و نکته های باریک و …
متن کامل معرفی جامع کتاب مثنوی معنوی مولوی را در مرکز تخصصی شعر و عرفان مطالعه نمایید.
منابع و مراجع :
- شرح جامع مثنوی معنوی – دفتر سوم – تالیف کریم زمانی – انتشارات اطلاعات
این صفحه بسیار مفید و آموزنده است و شعر امرحق تعالی ظریف و روان است
با تشکر